Ammuntadore

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Articulu in nugoresu

Su Ammuntadore/-i o Ammutadori (dae su verbu ammuntare/-ai) est unu essere de sa mitologia sarda chi diat còrfere a sa zente cando fachet sònnu malu (est a nàrrer, cando fachet ammuntadùra).

Berbu contra a s'Ammuntadore[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Si credìat chi fit s'imbìdia a cajonare s'arribu de s'Ammuntadore. Pro nche lu catzare, si nabat su berbu chi sichit:

« Sa rughe 'e Santu Valentinu

ereta ereta che filu
e che filu ereta
mal'apat chie m'oretat
chie m'at a oretare
iscuru apat de male
iscuru che in bucca
origas de istuppa istuppa
origas de ispagnola
totu che essa foras
francu s'evangelista
chie m'istat in cabita
in cabita 'e letu
bonu est Santu Larentu
Santu Larentu est bonu
chi faghet su sonu
chi sonat che puddu
s'Ammuntadore l'agaten abbuvuddu.[1] »


Istòria e testimònzos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Si at meda testimònia de sa credentzia de custos esseres e si nde at chistionau dae meda; pro carchi istudiosu aìat picau pede a pustis de su 241 a.C., ovverosiat a pustis chi sos anticos romanos aiant conchistàu sa Sardigna, ma pro ateros galu esistiat ja dae prima. A si pòmpiare sos sìntomos chi sas "vitimas" riportàbant (pressione e dòlu a su pèttus, comente chi s'ammuntadore las teniat presas istàndelis firmu in supra e impedìndelis de mògher pòddiche, visiones orrorosas e adderettùra sa morte), si diat poder iscumbatare chi siant sas criaturas de su note chi sos latinos, chind un'ateru lùmen, mutìant Incubi (Incubus a singulare) e, in sa versione femenìna, Succubi (Succubus a singulare).

Chin su tempus, a dontzi modu, s'Ammuntadore at pèrdiu tottu su caratere de pantasima e ispìritu de su nòte chi teniat in favore de una narratzione prus a curtzu a cussa cristianu-cattolica, chi lu at postu a pare chin su demoniu identificàndelu de su tottu chin issu, tantu chi fint nàschias precadorias pro che lu catzare. Mancari chi sos zovanos oje bi credant pacu, galu fachet a intèndere carchi contu in supra sos ammuntadores dae sos antzianos.

Teorias issientìficas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

S'Ammuntadore si podet fatzilmente pònner a pare chin sas esperientzias de sa paralisi in su sonnu chi si accumpanzat a allutzinadùras ipnagogicas.

Referèntzias[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. Mazzone, Bonaria; Narant sas janas, Archivio Fotografico Sardo