Coccu

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Articulu in logudoresu

Su còccu (chi, pro mòre de sa italianitzatziòne, si nàrat fìntzas cocco de manéra isbagliàda), connòschidu atteramènte comènte sa sabègia (dae su cadelànu atzabeja), est una pùnga, de pèdra tunda e nièdda, chi pertòcat sa traditziòne populare sarda. Si crèet chi si la mantènzat dae s'antigòriu, càndo galu non bi aìat sos romanos accudìdos in Sardigna. A su comìntzu sos sardos la faghìan dae una pedra iscùra naturale, comènte pinnadèllu (tantu chi in tzertos trèttos su coccu si nàrat gòi puru), òniche e pedra de tronu, fràncu poi colàre a bìdru nièddu o pasta de bìdru policromu chi bènit dae fòras, ca de materiale non si nde agattaìat meda pro bi nde fàgher àtteras; est a ammentàre, peròe, chi subratòttu in Gallura e in càlchi bìdda muntagnìna sa punga est de coràddu (tantu est bèru chi pìgat tando su nùmene de "coraddèddu de s'ogu leàu"). A dòntzi modu, sos chi nde fàghen imprèu non pènsan chi sìat su materiale su signìficu chi sa punga tènet. Difàtis, si nde fàghet imprèu ca si crèet pòdat paràre fronte a s'ògru malu chi, foras de sa famìlia, ti pòdet pigàre.

In sa traditzione populare sarda, ma in su contu de sos antìgos e in literadùra pùru, si pensaìat chi, sènde s'ogru sa fonte dae ue bi èssit a fora dontzi sentìdu, un'ogràda mala chi ghèttat calicùnu a un'àtteru non solu lu podìat assustàre, ma li podìat fìntzas fàgher o causàre dannu meda péri sa bìda. Tando, sicomènte sa pedra tunda fit a sìmbulu de un'ògru "bonu" contr'a s'influèntzia de cussu "malu", bi aìat su avvèsu de si pònner in sa bestimènta de mannos, mannìttos e criadùras custa pedra pròchi podìat suspìre tottu su chi bi aìat de malu in su còro; custu chèret nàrrer chi, si mancàri calicùnu aìat chircàdu de ghettàre a s'atteru ogru malu, tando sa pedra faghìat su trabàllu sòu: si ismagliaìat e adderettùra, s'in càsu bi aìat fortza negativa manna meda, che ruìat seghèndesi a càntos.

Cun s'artziàda de su cristianèsimu in s'ìsula, custu cultu pre-romanu non sìche fit mortu, ma prusaprèstu postu in sùtta de s'ala cattolica: difàtis, si crèet chi sa punga non fàgat nudda si non bi at fìde in sa persòne chi nde bòlet fàgher imprèu, àntzis cheret puru "avverbàda" (est a nàrrer, chi pro la fàgher funtzionàre bene si debìan prima resàre "sos verbos", ovverosìat pregadorìas a Dèus).

Sas criadùras tenìan su coccu in bratzòlu, mèntras chi sos prus mannìttos bi lu aìan in bùrtzu, tòttu prèsu cund unu fròccu bìrde. Sas fèminas, imbètzes, tenìan su coccu a tùju o pòstu a s'imbùstu.