Limba nuraghesa
Articulu in nugoresu
Chin limba nuraghèsa, nuraxèsa o nuràgica si bolet inditare sa limba (o limbas, sicomente no nde ischimus belle nudda) chi sos nuraghèsos chistionabant, in antis chi sa Sardigna e sa Còssiga esserent latinizadas.
Mancàntzia de fontes[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]
Sicomente no amus mai iscopertu repertu perunu chin iscritos chi si podant refèrrer a carchi limba nuraghesa, pro como sa prus parte de istudiosos pessat chi sos nuraghesos non connoschìant peruna fromma de iscritura.
No azuat su fatu chi s'antica limba protosarda nche l'apat iscantzellada su latinu in su cursu de s'edade nuraghesa. In mancantzia de calesisiat fonte, si podent petzi fravicare teorias o calicuna ipotesi. Una chirca de Gigi Sanna, no cumprobada in nudda dae sos istudiosos, at fatu essire a campu sa possibilidade chi una iscritura Nuraghesa o Shardana, in antis chi fint arribaos sos Fenìtzios, esistìat comuncas.
Ipòtesi Sardoillìrica[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]
Sicundu a Alberto G. Areddu[1] tames b'at meda innetos chi sos Nuraghesos faveddabant una limba parente istrinta de sa chi aiant faveddau sos antenados de sos Albanesos. Picande mascamente paragulas chi sunt atestadas in leadas remonidas de s'Ozzastra e de sa Barbagia, isse in antis ponet custas confruntatziones:
- sardu: eni, enis, eniu 'arvure de su tasaru' = albanesu enjë 'tasaru; ghiniperu'
- sardu rethi 'bitichinzu' = alb. rrypthi 'bitichinzu'
- sardu: alase 'laruspinosu' = albanesu halë 'ispina; acu de pinu; pinu nieddu', halëz 'arista de sa ispiga; ispina'
- sardu: lothiu 'alludrau', topp: Lotzorai, Lothorgo, Loceri, Lotzeri = albanese lloç 'ludrau' (chi sicunde caliccunu tames est unu unu imprestidu bulgaru, ma pro attere, ad isempiu Orel est naschidu dae una parabula refraigada islavo-meridionale *lojъ 'anything liquid')
- sardu: dròb(b)alu 'istentina de sos porcos' = albanesu drobolì 'istentina' (chi est boche indo-europea cun custu semidu petzi in sa cussorza islava meridionale e diat poder esser un imprestidu traciu a sas limbas islavas)
- sardu: urtzula 'bitichinzu', top. Urtzulei = albanese (h)urth, hurdh 'edra, candelarzu'
- sardo amadrina 'femina de su chervu' = alb. drenje, drenushe 'femina de su chervu'
- sardo élimu 'rancore' = alb. helm 'fele, dispiachere'
- sardo tzìrima, tzérrima 'rancore, tirria' = alb. çirrma ‘shrill threats, insults'
- sardo càstia 'retza pro picare sa paza' = alb. kashtë 'paza'
- sardo thùrgalu 'traghinu' = alb. çurg 'traghinu'
Pustis acatat confrontatziones in sa toponomastica de gai: Orolai cun alb. e islavu Orol "abbile", Nucoro cun islavu noga "pede", etc. etc.[2]