Tom Waits

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Tom Waits

Thomas Alan Waits, nòdidu Tom Waits, nàschidu in Pomona (California) su 7 de Nadale 1949, est unu cantautore, cumponidore e atore istadunidesu.


Biografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Su comentzu[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Tom Waits est fìgiu ùnigu de una famìllia Iscotzesa, Irlandesa e Norvegesa chi, a pustis de èssere nàschidu issu, andat a bìvere in sa California de bassu.

Cun sa famìllia bivet in San Diego, Laverne, Pomona, Silver Lake, North Hollywood. Pro unu pagu de tempus bivet in Whittier, aunde est nàschidu fintzas Richard Nixon.

Su babbu e sa mama si lassant cando Tom tenet deghe annos, bivet pro totu su tempus de sa pitzinnia cun sa mama e is sorres, e passat su tempus a solu.

Cun su babbu est cuntentu, connoschet sa mùsica, in particulare su pianoforte e su jazz de is annos trinta: Johnny Mercer, George Gershwin e Cole Porter.

Inghitzat a traballare in unu ristorante a 14 annos, comente isciacuapratos e a pustis comente coghineri. Cando est prus mannu faghet su gianneri in su Folk Club di Los Angeles, s'Eritage Club, aunde cantat puru. Su produtore Herb Cohen, in su 1972, ddu ascurtat e, sigomente ddi praghet, ddu pigat a traballare.

Is primos traballos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Is discos suos de su printzìpiu sunt pràghidos meda a sa crìtica e a su pùblicu: acostumados a cantzoneddas, s'agatant cantzones chi chistionant de soledade, de emarginatzione, de arculismu e cosas diaici.

Tom devenit unu pessonàgiu, corcadu in su pianoforte, meda bortas imbriagu, cun sa boghe chi s' arreschet pro is sigareddas e po is superarcòlicus.

Su primu discu suo, Closing Time, bessit in su 1973, sighidu de Heart of Saturday Night in su 1974 e de su live-in-studio istravanadu Nighthawks at the Diner in su 1975. Is primos traballos fiant influentzados meda dae su poeta beat Jack Kerouac e praghent meda, in manera ispetziale a sa crìtiga.

Asylum years[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Waits sighit sa filosofia neobeatnik me in s'arte e me in sa vida cosa sua. Is cantzones suas refressionant sentidos berdaderos e contant malas benturas de sa vida sua.

Isfurrat album unu fatu de s'àteru: Small Change (1976) e Foreign Affairs(1977), chi faghent bìere una bena jazzada in manera prus marcada; Blue Valentine (1978) e Heartattack and Vine (1980), ue Waits lassat pro sa prima borta su pianu po sonare sa ghiterra.

A s'acabu de custos annos, Waits lompet a su fundu de s'istòria autodestruidora cosa sua, umpari a un'àtera artista "malaita" comente Rickie Lee Jones arribat a sa fine: a pustis de àere pintadu sa musa sua de s'època in su còfanu de sa màchina in sa cobertedda de s'album Blue Valentine, Tom bortat pàgina, siat in sa bida privada chi in cussa artìstiga.

Is annos 80: sa bortada[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

In is annos otanta, Waits detzidit de isplorare sonoridades sena lassare pèrdere s'ispiratzione poètiga cosa sua, resessende a bessire in manera perfeta dae su cliché de sa pessone chi si fiat criadu e ue podiat abbarrare trampadu.

In custu sentidu, sa mugere sua Kathleen Brennan est fundamentale, devenende sa musa sua noa, agiudende·ddu a pònnere a conca, sarvende sa bida sua, comente issu etotu at decraradu bortas meda, e faghende·ddi iscobèrrere su piaghere e sa responsabilidade de tènnere una famìllia.

Imoe iscrient umpare is cantzones e tenent tres fìgios; su prus mannu, Casey Xavier, paret chi bògiat sighire is orminas de su babbu: in su "Get Behind The Mule Tour", de su 1999, s'est aunidu a sa band in medas ocasiones setzende·si in sa bateria pro cantzones no aici simpres comente Big in Japan. Waits non tenet pinnicos de coerèntzia, nde bessit dae sas classificatziones e iscriet mùsica originale, che isfidat calesisiat prova de definidura e constituit s'espressione formidàbile de unu talentu etzèntricu, chi istimat sas iscarpas puntudas italianas.

A pustis de is annos setanta, sos gai nados "Asylum Years", Waits affrontat cun passione e professionalidade unu progetu de Francis Ford Coppola, iscriende sa mùsica po su film "One from the heart" in su 1982 (est in cue chi at connotu sa mugere benidora). Su film est istadu unu disastru comente pùbricu, e sa culonna sonora est su chi benit regordadu de prus.

Sa bortada professionale de sa àndala de Waits acontessit cando mudad a sa domo discogràfica Island Records, in ue Tom produet sa trilogia sua de is anos otanta, incumentzadu cun Swordfishtrombones in su 1983, colende pro Rain Dogs in su 1985, e acabbende cun s'òpera teatrale Frank's Wild Years in su 1987, chene iscarèssere sa regorta live de su 1988 Big Time.

Is ùrtimos annos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Me is annos noranta, Tom pùblicat duos àteros album de livellu artu, Bone Machine de su 1992 e Mule Variations de su 1999, binchende cun onniunu unu Grammy, e sa colonna sonora de sa pellìcula de Jim Jarmusch Down on Earth de su 1993.

In custu perìodu essit amigu de su regista teatrale Bob Wilson cun chi at collaboradu pro publicare is album The Black Rider de su 1993, Blood Money e Alice de su 2002.

Is su 2004 pùblicat Real Gone, òpera in ue Tom portat a s'estremu sa chirca sua musicale, chene iscarèssere cuddos branos durches e riflessivos chi dd'ant portadu a sa fama me is annos setanta. In perìodu de paschighedda de su pròpiu annu, in sìnteri de unu mini-tour italianu, sonat impari cun su musitzista Cristiano Testa, amigu suo, in unos cantos pub de sa capitale.

In su 2005, Waits aparet in sa pellìcula italiana La tigre e la neve, de s'amigu suo Roberto Benigni, cun chi aiat giai traballadu in Down by Law. In sa pellìcula cantat You Can Never Hold Back Spring pigadu dae su triplu CD Orphans: Brawlers, Bawlers & Bastards.

Discografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Traballos prinzipales[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Annu Tìtulu Informatziones
1973 Closing Time
1974 Heart of Saturday Night
1975 Nighthawks at the Diner registradu in cuntzertu
1976 Small Change
1977 Foreign Affairs
1978 Blue Valentine
1980 Heartattack and Vine
1982 One from the Heart Colonna sonora
1983 Swordfishtrombones
1985 Rain Dogs
1987 Frank's Wild Years
1988 Big Time Album dae su bivu, VHS cuntzertu
1992 Taxisti di notte (Night on Earth) Colonna sonora
Bone Machine Binchet unu Grammy Award comente "Best Alternative Music Album"
1993 The Black Rider Collaboratzione cun William S. Burroughs
1999 Mule Variations Binchet unu Grammy Award comente "Best Contemporary Folk Album"
2002 Blood Money
Alice
2004 Real Gone Iscriet e produet s'album in collaboratzione cun sa pobidda
2006 Orphans 3 cd set: “Brawlers”, “Bawlers” e “Bastars”
2009 Glitter and Doom Live
2011 Bad as Me

Antologias[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Contribudos musicales[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  • 1991 Sailing the Seas of Cheese, dei Primus, in Tommy The Cat
  • 1992 Beautiful Mess, dei Thelonious Monster, appare come voce in Adios Lounge
  • 1993 Jesus Blood Never Failed Me Yet, di Gavin Bryars, appare come voce
  • 1997 All for Nothing/Nothing for All, dei The Replacements, appare come voce in Date to Church
  • 1999 Antipop, dei Primus, produce e canta il pezzo Coattails of a Deadman
  • 1999 More Oar: A Tribute To Skip Spence, artisti vari, Waits esegue una cover di "Book of Moses"
  • 2000 Helium, dei Tin Hat Trio, appare come voce in Helium Reprise
  • 2001 It's A Wonderful Life, degli Sparklehorse, appare come voce in Dog Door
  • 2001 Beatin' the heat, di Dan Hicks, canta in I'll tell you why that is
  • 2002 For the Kids, artisti vari, appare come voce nella ninnananna Bring Down the Branches
  • 2003 We're A Happy Family - A Ramones Tribute,artisti vari,esegue la cover di Return Of Jackie and Judy
  • 2004 The Ride, dei Los Lobos, appare come voce in Kitate
  • 2004 The Late Great Daniel Johnston, artisti vari, esegue una cover di King Kong
  • 2005 Blinking Lights and other Revelations, degli Eels, urlatore nella traccia Going Fetal

Album de tributu[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Filmografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Atore[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Tzìnema[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Televisione[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Curtzos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Dopiadore[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Sceneggiatore[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Compositore[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Tournée[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Ligàmines esternos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]