Acòrdios de München

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Cabos de istadu de sa cunferèntzia de München. Dae manu manca a manu dereta: Arthur Neville Chamberlain, Édouard Daladier, Adolf Hitler, Benito Mussolini. Totu a dereta Gian Galeazzo Ciano, tando ministru italianu pro is afàrios istràngios.

Ismembramentu de sa Tzecoslovàchia a comintzare de su 1938. (1) In su mese de santugaine de su 1938 fiant annessionados is territòrios de is Sudetos dae sa Germània. (2) In su mese de onniasantu de su 1938 s'Ungheria sia fiat annessionada is territòrios de majoria ungheresa. (3) In su mese de martzu de su 1939 s'Ungheria si fiat annessionada sa Rutènia Subcarpàtica, a pena decrarada indipendente. (4) In su mese de matzu de su 1939 sa Polonia si fiat annessionada Těšín e Zaolzie, a majoria polonesa. (5) In su mese de martzu de su 1939 sa Germània aiat ocupadu is territòrios de limba tzeca de Boèmia e Moràvia. (6) Su territòriu de Islovàchia fiat decraradu Repùblica Islovaca, istadu satèllite de sa Germània nazista.

Is Acòrdios de München ( tintzas cunferèntzia o patos de München) est istadu unu atòbiu internatzionale chi at tentu logu durante sa note de su 30 de cabudanni de su 1938, intre is casos de guvernu de Regnu Unidu, Frantza, Itàlia e Germània, cun s'obietivu de isòrvere sa crisi de is Sudetos.

S'Itàlia aiat giogadu su rolu de medianeri a traessu de su ditadore Benito Mussolini e - suta abrètiu de Hermann Göring, de su primu ministru britànnicu, Arthur Neville Chamberlain, e de s'omòlogu frantzesu, Édouard Daladier - fiat aprovada s'annessionamentu de is territòrios de is montes Sudetos (chi aparteniant in sa Tzecoslovàchia) a sa Germània,​ cun su pretestu chi sa majoria de is bividores issoro fiant de etnia tedesca. Perunu rapresentante de sa Tzecoslovàchia bi aiat partetzipadu, cunforme a is cunditziones chi Hitler - cabu de istadu tedescu - aiat impostu a is àteros negotziadores. Difatis, siat su Regnu Unidu, siat sa Frantza si fiant mustradas cumpragherosos cun is disìgios de sa populatzione tedesca de is Sudetes e cunsideraiant custu acòrdiu comente una revisione partziale de su Tratadu de Versailles. S'intentu printzipale a su cale si punnaiat, fiat de evitare una gherra noa, cun totu chi fiant ponende in perìgulu sèriu s'esistèntzia de sa Tzecoslovàchia.

Segundu sa retòrica de sa propaganda nazista, is tedescos de custa regione fiant discriminados de su guvernu tzecoslovacu. Pro custa resone Hitler aiat presentadu unu ultimatum a sa Tzecoslovàchia chi, s'in casu de no èssere atzetadu fintzas a su 28 de cabudanni, diat àere cumportadu s'invasione de s'istadu. Mancari alliada de Frantza e Regnu unidu, sede chi custos non podiant galu apoderare una gherra noa, sa Tzecoslavachia fiat fortzada a s'arrèndere e tzèdere totu is territòrios pretèndidos de s'ultimatum.

Is rapresentantes tzecoslovacos si fiant intèndidos traìghidos e aiat dimustradu comente sa polìtica internatzionale aiat fallidu, faghende cuntzessiones a is afracadores, intames de amparare is afracados. S'istadu fiat ispossididu de su 30% de su territòriu suo, de su 33% de sa capatzidade industriale e aiat pèrdidu sa parte bona de is defensas de frontera suas.