Antoni Mura (poeta)

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
(Reindiritzadu dae Antonio Mura (poeta))
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Antoni Mura

Antoni Mura (Nùgoro, 24 de trìulas de su 1926Bologna, 11 de nadale de su 1975) est istadu unu poeta e iscritore sardu.

Biografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

In sos istudios suos s'est ocupadu siat de literadura siat de s'economia. At bìvidu medas annos in Nàpoli, in ue at istudiadu economia navale, e in ue at pòdiu connòschere e megiorare sas passiones literàrias suas, chi giai dae pitzocu aiat incumentzadu a apretziare in sa biblioteca minore de su babbu Pedru. Sa truma universitària napuletana de cussos annos l'at postu in cuntatu cun iscritores e dischentes de sa cultura intelletuale anàrchica napuletana, frantzesa e ispagnola, intrende·nde a fàghere parte comente a redatore, pro carchi tempus, de sa rivista anàrchica Volontà.[1] Sos istùdios sotziales e sa partèntzia comente a emigradu in Germània, ant fatu im modu chi sos càntigos poèticos suos si prenarent de sos tratos e de sas istòrias de s'òmine, cun su fàghere e gherrare suo in sa bida, e sas amistades fraternas intre sos òmines, chi ant dadu a sa sua lìrica unu caràtere universale.[2] In sos annos sessanta e setanta at tentu una produtzione lìrica intensa, in paris cun su babbu Predu, chi at permitidu a ambos a bìnchere medas cumpetitziones literàrias intre sas cales, in diversas ocasiones, intre primos postos e ex aequo, su "Prèmiu Otieri de literadura sarda", prèmiu de importu mannu fundadu in su 1956.[3][4] Sa cumpositzione poètica manna produida finas a cussu momentu est istada publicada in su 1971, cun su tìtulu Lingua e dialetto, poesie bilingui ("Limba e dialetu, poesias bilìngues") cun sa prefatzione de Raffaello Marchet. In custos annos sa gana intelletuale sua s'ismanniat e sos istùdios filològicos suos creschent e lu portant a sa chirca de un'afirmadura de sa limba sarda, cun sa tradutzione de sas Òperas e sas dies de Esiodo. Giai in sos annos '60 Antoni Mura at acumpridu sas primas esploratziones linguìsticas suas, operende dae sas tradutziones in sardu de sas poesias de Paul Éluard e de sos Versos de Paul Valéry, ma ant a èssere mescamente sas tradutziones de sas òperas de Thomas Eliot a l'impinnare meda in su pranu de sa chirca linguìstica e filològica, ca sa punna sua fiat de traduire in sa limba sarda sa densidade semàntica de sos versos de su poeta inglesu.

S'issèberu de traduire sos autores mentovados inoghe in subra no est istadu nen casuale, nen puramente literàriu, ma est in intro de un'orizonte culturale, polìticu e ideològicu chi costituit s'humus matessi de sa poesia sua, chi batit una muda manna in sa poesia traditzionale de su segundu Noighentos.[5] Sos temas de su raportu cun una natura, dotada ei de una struggente bellesa, ma chi est fintzas tosta e mitza de dolore, cun sa cale s'òmine tenet unu raportu intensu ma sufridu, gasi comente semper problemàticu e difìtzile est su raportu de s'òmine cun sos àteros e cun issu matessi. B'at una gherra intensa, una luta costante in sa poesia de Antoni Mura, chi però est in gradu fintzas de s'abbandonare a una dimensione metafìsica. Sa terra sarda devennet un'isfundu chi si dae un'ala est in manera assoluta ùnicu e dillindadu, dae s'àteru est fintzas universale. Antoni Mura benit propostu torra, meda a pustis dae sa morte sua, in sos annos 2000, dae Maurizio Virdis e Duilio Caocci cun istùdios a pitzu de sos iscritos e publicatziones noas.

Òperas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  • Ammentos de emigrante, “La Nuova Sardegna”, 29 de cabudanni de su 1968.
  • Ammentos de emigrante. Lamentu. Die de beranu, in G. PINNA, Antologia dei poeti dialettali nuoresi, Casteddu, Fossataro, 1969
  • Lingua e dialetto. Poesie bilingui, Nùgoro, Edizioni Barbaricine, 1971.
  • Su birde. Sas erbas. Poesie bilingui, a cura de M. Virdis, Nùgoro, Ilisso, 1998.
  • Und wir, die klugen Mondmeister (tradutzione tedesca de Lingua e dialetto. Poesie bilingui), a cura de W. Dietrich, Mònacu, Verlag Huber & Klenner, 1982.
  • Su respiru iskurtamos, “La Nuova Sardegna”, 14 martzu 1972.
  • Kussertu, “La Grotta della Vipera”, I, 2, 1975. Artu e grave inoke est su lamentu, “Sa Gruta de sa Pìbera”, III, 10-11, 1978.
  • Ammentos de emigrante, in I poeti del premio Ozieri, vol. I, Casteddu, Edizioni Della Torre, 1981.
  • Billu, su zovaneddu, in I poeti del premio Ozieri, vol. II, Casteddu, Edizioni Della Torre, 1981.
  • Doch wenn dann, mit leuchtenden Augen (tradutzione tedesca de Ma kando kin s'okru lukende), a cura de W. Dietrich, “Westermanns Monatshefte”, 3 de martzu de su 1982.
  • Unu populu es kupinde ischit zustissia. Mi naban sos amicos, in R. Manelli - G. Carubelli, Trent'anni di poesia in Sardegna, Casteddu, Fossataro, 1982.
  • Solu ischit luna, inoke, érema sorre. Su banduleri bendidore de ramene. Ke bbelas a su bentu. Prantar dessu kelu. Su respiru iskurtamus. Sos ispentumor dessa bida, in M. Crèsia - G. Tesio (a cura de), Le parole di legno. Poesie in dialetto del ‘900 italiano, Milanu, Mondadori, 1984.
  • Poesia ininterrompia e Campusantu marinu. Tradutziones dae Paul Eluard e Paul Valéry, a cura de D. Caocci, Casteddu, Centro di Studi Filologici Sardi/Cuec, 2003.

Notas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. Annale, rivista anàrchica Volontà, 1958, Archìviu Fam.
  2. Mannino Benedetta, "Per una inter-letteratura degli italiani in Germania (1964-2009)", Ed. Frank & Timme GmbH, 2012
  3. Dae bibliotechelogudoro.it, in bibliotechelogudoro.it. URL consultadu su 19 ghennàrgiu 2019 (archiviadu dae s'url originale su 21 martzu 2012).
  4. Dae "Su birde sas erbas", prefatzione de Maurizio Virdis, Illisso Editziones, 1998
  5. In su segundu Noighentos su rinnovamentu investit fintzas sa limba, determinende s'impreu de sas diversas variedades dialetales. Rapresentantes de importu de sa poesia moderna sunt su campidanesu Benvenuto Lobina, su nugoresu Antoni Mura, su logudoresu Antoni Mura Ena. S'impreu poèticu de su tataresu fiat giai incumintzadu cun Pompeo Calvia (1857-1919) Dae treccani.it

Bibliografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

    • n.n., Il poeta Antonio Mura di Nuoro vince il XIII Premio Ozieri per la poesia sarda, “La Nuova Sardegna”, 29 settembre 1968.
    • G. Pinna, Antonio Mura in Antologia dei poeti dialettali nuoresi, Casteddu, Fossataro, 1969.
    • R. Marchi, Dialetto e cultura, in A. Mura, Lingua e dialetto. Poesie bilingui, Nùgoro, Edizioni Barbaricine, 1971.
    • G. Filippini, Lingua e dialetto. Poesie bilingui di Antonio Mura, “L'Unione Sarda”, 3 santandria 1971.
    • S. Putzu, I cognomi sardi e un poeta elegiaco, “L'Ortobene”, 20 santandria 1971.
    • R. Ruju, La politica del poeta, “La Nuova Sardegna”, 19 martzu 1972.
    • G. Tellini, A. Mura, Lingua e dialetto. Poesie bilingui, “Il Ponte”, 31 agosto-30 cabudanni 1972.
    • S. Salvi, Sardigna, in Le nazioni proibite, Firentze, Vallecchi, 1973.
    • I. Delogu, Due poeti dialettali della Sardegna d'oggi, “L'Unità”, 26 martzu 1973.
    • S. Salvi, La minoranza di lingua sarda, Le lingue tagliate, Milanu, Rizzoli, 1975. D.
    • P. Mingioni, A. Mura, il poeta solitario della speranza, “L'Ortobene”, 7 martzu 1977.
    • A. Sanna, Poesia tradizionale e poesia moderna in Sardegna, in Linguaggio poetico e linguaggio musicale, a cura de sa Biblioteca “S. Satta” de Nùgoro, Casteddu, Altair, 1981.
    • Huber e Klenner, Und vir, die Klugen mondmeister, Ed Huber e Klenner 1981
    • R. Manelli - G. Carubelli, Antonio Mura, in Trent'anni di poesia in Sardegna, Casteddu, Fossataro, 1982.
    • C. Pirisi, Umanità e sardità di un poeta nuorese, “La nuova Città”, 3 maju 1982.
    • M. Chiesa - G. Tesio (a cura di), Antonio Mura, in Le parole di legno. Poesia e dialetto del ‘900 italiano, Milanu, Mondadori, 1984.
    • N. Tanda, Letteratura e lingue in Sardegna, Casteddu Tàtari, Edes, 1991.
    • N. Piras, Il rame e le terre fredde: Pietro e Antonio Mura, in F. Cocco (a cura di), L'amarezza leggiadra della lingua, Atti del Convegno “Tonino Ledda e il movimento felibristico del Premio di letteratura Città di Ozieri”, Otieri, edizioni Il Torchietto, 1997.
    • D. Caocci, Tra misura e dismisura: le traduzioni e il tirocinio poetico di Antonio Mura, “La Grotta della Vipera”, XXV, 85, 1999.
    • D. Caocci, Tràdere, tradurre, tradire, “La Grotta della Vipera”, XXV, 85, 1999.
    • N. Tanda, Un'odissea de rimas nobas. Verso la letteratura degli italiani, Casteddu, Cuec, 2003.
    • S. Pilia, Poesia ininterrompia, “Nae”, III, 6, 2004.

Ligàmenes esternos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Controllu de autoridadeVIAF (EN78320305 · ISNI (EN0000 0000 3965 4686 · CIRIS (IT426 · LCCN (ENno00027327 · OL OL88315A · SBN (ITCAGV016663 · WorldCat Identities (ENno00-027327