Casteddu de Is Pratzas

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.

Coordinadas: 39°40′57.69″N 8°58′46.09″E / 39.682693°N 8.97947°E39.682693; 8.97947


Artìculu in LSC

Bista panoràmica subra su casteddu

Su casteddu de Is Pratzas o de Marmidda est unu fàbbricu afortigadu militare de època giuigale (su de 10-15 sèculos)[1]. S'istadu suo de cunservatzione est bàsciu, ma mantenet rilevadura istòrica importante in cantu fiat una de sas fortilesas de controllu de sa làcana de su Rennu de Arboree. S'agatat in sa comuna de Is Pratzas, pagu a tesu de su tzentru abitadu. Su cùcuru cònicu subra su cale fiat pesadu, a forma de mammidda, at dadu su nùmene Marmidda in antis a sa tzircuscritzione amministrativa arboresa, a pustis a su territòriu a inghìriu e in fines a sa suta-regione geogràfica.

Istòria[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Minuda muros de su casteddu de Is Pratzas

Fraigadu in antis de su 1172 (annu a cando remontat su primu documentu diretu in ue est fentomadu) su casteddu de Marmilla a Is Pratzas perteniat a su Judicadu de Arboree, pro su cale acumpriat sa funtzione importante de fortilesa de làcana[2]. In su 1172 e totu fiat, tzèdidu in imprenda a sa repùblica de Gènova.

Minuda a s'internu de sos muros de su casteddu de Is Pratzas

Est istadu a prus furriadas torradu a assentare e s'interventu prus significativu remontat a s'època de su re Marianu II de Arbaree, a sa fine de su Dughentos[3]. Durante totu sa gherra intre su Judicadu de Arborea, a su cale perteniat, e su Rennu de Sardigna de sa Corona de Aragona, at assuntadu unu rolu istratègicu de importu primàriu [4]. A fatu de sa batalla de Seddori in su 1409[5], est intradu a fàghere parte definitivamente de sos domìnios aragonesos de su Regnu de Sardigna[6]. At mantentu sa funtzionalidade sua galu pro pagu prus che unu sèculu fintzas a èssere definitivamente abbandonadu.

Istadu atuale[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Bista panoràmica

Oe in die s'agatat in istadu de ruina, ma est istadu de reghente ogetu de unu cunsolidamentu cunsistente (in su 2000) e de unas cantas campagnas de iscavos (pro sa Subrintendèntzia archeològica de is provìntzias de Casteddu e Aristanis) durante is cales sunt istados batidos a sa lughe repertos istraordinàrios [7] e partes de su frunimentu architetònicu. Is repertos sunt espostos in is salas de su museu comunale multimediale denominadu MudA[8]. Is ruinas de sa fortilesa sunt atualmente visitàbiles cun s'agiudu de una audioghia partende dae su museu MudA[9]. Si podent visitare gràtzias fintzas a s'istradighedda fraigada dae s'ex sìndigu Alessandro Melis, architetu e insegnante de istòria de s'arte in su litzeu Marconi-Lussu de Santu 'Èngiu.

Notas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. Giovanni Serreli,, Tutti i castelli dei quattro Regni, in «Darwin. Quaderni» n. 1 –Archeologia in Sardegna, Roma, 2006.
  2. Giovanni Serreli,, Il castello di Marmilla a Las Plassas in Roccas. Aspetti del sistema di fortificatzione in Sardegna, a cura di Sara Chirra, Aristanis, 2003.
  3. Murru Giorgio,, Il castello di Marmilla. Cenni storici e architettonici, in "Studi Sardi" XXIX, 1988-89.
  4. Giovanni Serreli,, Il Regno di ‘Sardegna e Corsica’ e il Regno di Arborea: il castelliere meridionale in I catalani e il castelliere sardo a cura di V. Grieco, Aristanis, 2004.
  5. F. Carrada, G. Murru, G. Serreli (a incuru de), La battaglia di Sanluri come scontro tra culture: quanto simili e quanto diverse?, «Quaderni di Studi e Ricerche», 1, 2008.
  6. Giovanni Serreli, Rifornimenti ai castelli di Sanlrui, Monreale e Marmilla o Las Plassas tra il 1412 e l'Aragonensia. Quaderno di studi sardo-catalani, Partiolla, 2003.
  7. (IT) Francesca Carrada, Studio preliminare dei reperti dal Castello di Marmilla (Las Plassas - Cagliari), in Roccas. Aspetti del sistema di fortificazione in Sardegna, Aristanis, 2003.
  8. (IT) Regione Autonoma della Sardegna, Las Plassas, Museo multimediale MudA, in sardegnacultura.it. URL consultadu su 22 trìulas 2019 (archiviadu dae s'url originale su 13 austu 2020).
  9. (IT) Comune di Las Plassas, Museo MudA di Las Plassas, in comune.lasplassas.vs.it. URL consultadu su 22 trìulas 2019 (archiviadu dae s'url originale su 6 santugaine 2014).

Bibliografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  • Giovanni Serreli, La frontiera meridionale del Regno giudicale d'Arborea: un'area strategica di fondamentale importanza per la storia medievale sarda” in “RiMe. Rivista dell'Istituto di Storia dell'Europa Mediterranea” n. 4, làmpadas 2010. ISSN 2035-794X (WC · ACNP)
  • Giovanni Serreli, Centro di documentazione e comunicazione sul castello di Marmilla… Laboratorio didattico permanente, in Patrimonio Culturale e Ricerca Scientifica dalla domanda storica all'offerta tecnologica (Il Dipartimento Patrimonio Culturale al Salone dell'arte del Restauro, Ferrara, 2-5 aprile 2008) a cura di L. Cessari – A.L. D'Agata, CNR Roma 2008, p. 47. ISBN 978-88-492-1435-2
  • F. Carrada, G. Murru, G. Serreli (a incuru de), La battaglia di Sanluri come scontro fra culture: quanto simili e quanto diverse?, «Quaderni di Studi e Ricerche», 1 (2008).
  • Giovanni Serreli, Il Regno di ‘Sardegna e Corsica' e il Regno di Arborèa: il castelliere meridionale in I catalani e il castelliere sardo a incuru de V. Grieco, Aristanis 2004, pp. 65-71. ISBN 978-88-7383-215-7
  • Giovanni Serreli, Tutti i castelli dei quattro Regni, in «Darwin. Quaderni» n. 1 –Archeologia in Sardegna, Roma, 2006, ISSN 1824-2448 (WC · ACNP)
  • Giovanni Serreli, Nota sui castelli medioevali sardi, con particolare riguardo al Regno di Arboréa, in «Archivio Oristanese» 2 (2004), pp. 69-79. ISBN 88-87393-08-7
  • Giovanni Serreli, Las Plassas nella Guida ai 20 Comuni - Sa Corona Arrùbia, Bozen, 2004.
  • Francesca Carrada, Studio preliminare dei reperti dal Castello di Marmilla (Las Plassas - Cagliari), in Roccas. Aspetti del sistema di fortificazione in Sardegna (Atti degli Incontri sui Castelli in Sardegna (2002) dell'Arxiu de Tradicions), a incuru de Sara Chirra, Aristanis, 2003. ISBN 978-88-7383-172-3
  • Giovanni Serreli, Il castello di Marmilla a Las Plassas in Roccas. Aspetti del sistema di fortificazione in Sardegna (Atti degli Incontri sui Castelli in Sardegna (2002) dell'Arxiu de Tradicions), a incuru de Sara Chirra, Aristanis, 2003. ISBN 978-88-7383-172-3
  • Giovanni Serreli, Rifornimenti ai castelli di Sanluri, Monreale e Marmilla o Las Plassas tra il 1412 e il Aragonensia. Quaderno di studi sardo-catalani, Patiolla, 2003. ISBN 88-88246-23-1
  • Francesco Cesare Casula, Dizionario Storico Sardo, Tàtari, 2002.
  • Giovanni Serreli, Il periodo giudicale, in Dentro la Marmilla. Storia Cultura, Patiolla, 2000.
  • Giovanni Serreli, Las Plassas. Le origini e la storia, Serramanna, 2000.
  • Roberto Coroneo, Architettura romanica dalla metà del Mille al primo '300, Nùgoro, Ilisso, 1993
  • Giorgio Murru, Il castello di Marmilla. Cenni storici e architettonici, in "Studi Sardi" XXIX (1988-89).
  • Casu Alfonso M., Las Plassas. Note e appunti, Casteddu, 1920.