Crannatza de Aristanis

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Artìculu in LSC

Sa Crannatza de Aristanis (o crannàcia segundu sa bidda) est unu binu biancu DOC chi podet èssere produidu in sa provìntzia de Aristanis.

Sas biddas nodias pro èssere produtoras de crannatza de calidade prus fine sunt Boàtiri, Arriora e Tzeddiani, ma fintzas Santeru, Sabarussa, Crabas e Nurachi tenent lumenada bona meda. Àteras biddas chi dda produint sunt Simajori, Simaghis, Tramatza e Tzrofolliu e craramente Aristanis (mescamente in territòriu de is apendìtzios de Nuraghinieddu, Màssama, Donigalla Fenugheddu e Sibì), ma si nde podent agatare cultivos fintzas in Milis, Narabuia, Ollastra, Prammas e Santa Justa.[1]

Sa crannatza cheret bufada a apetiteri cun temperadura de 8-10 °C e a unos 12 °C de acumpangiamentu a mandigares cun sabores meda fortes comente butàriga e casu àspidu o fumiadu. Primorosu s'acostamentu cun is durches, mègius chi de mèndula.

Istòria[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Sas orìgines sunt antigas meda. Su faeddu crannatza est de orìgine ibèrica,[2][3] mentras chi sa tradutzione de su nùmene in limba italiana (Vernaccia) benit dae su latinu vernaculum,[4] e su primu tzinnu istòricu iscritu torrat a coa in su 1327, in unu lìbru cunservadu in Igresias.

In època giuigale, pro chèrrere de Lionora de Arborea fiat postu òbligu de prantare bide in totu sas terras rodias, cun leges sèberas de tutela.

In s'acabu de su de 19 sèculos, sos fundos de bide pro crannatza, comente sos de bide fiant ochidos de unu babbautzu parassita, sa fillòssera, a ant pòdidu èssere sanados petzi cun s'infertura in fundos de bide americanos.

A pustis de sa II gherra mundiale sa produtzione at torradu a crèschere e sos produtores si sunt aunidos e ant otentu tzertificatzione de orìgine controllada.

Sos annos 90 ant intamas bidu una perta de interessu in sa crannatza de parte de sos produtores, sende chi su ddu fàghere cheret ispesas mannas, ma fintzas sa dimanda de sos consumadores at basciadu.

Produtzione[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Provìntzia, istasone, volume in etolitros

  • Oristano (1990/91) 1354,53
  • Oristano (1992/93) 3559,89
  • Oristano (1993/94) 4619,1
  • Oristano (1994/95) 1492,6
  • Oristano (1995/96) 1352,14
  • Oristano (1996/97) 1039,22

Riferimentos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. (IT) ​Vernaccia di Oristano: 10 cose che devi sapere - la D.O.C. Vernaccia di Oristano si sviluppa in 17 comuni della provincia di Oristano, in wineshop.it.
  2. (SCIT) Giovanni Melis Onnis, Fueddariu sardu campidanesu (PDF), in limbasardasudsardigna.it, p. 191.
  3. Antoninu Rubattu, DIZIONARIO UNIVERSALE DELLA LINGUA DI SARDEGNA, vol. 2, p. 817.
  4. (IT) ​Vernaccia di Oristano: 10 cose che devi sapere - il vitigno Vernaccia di Oristano è tipico (forse autoctono) dell’oristanese, in wineshop.it.