Jump to content

Fumiada niedda e fumiada bianca

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Fumiada niedda in su conclave de su 2005
Fumiada bianca chi annùntziat s'eletzione de Pàule VI in su conclave de su 1963

La fumiada niedda e la fumiada bianca sunt duos sinnales de fumu chi is cardinales riunidos in conclave impreant pro comunicare s'èsitu de s'iscrutìniu pro elèghere a su paba nou, allughende unu fogu in un'istufa installada in sa Capella Sistina.

Su fumu, essende·nche dae su cucumenale de sa Capella Sistina, chi si bidet dae pratza Santu Pedru, comùnicat s'eletzione mancada de su pontìfitze a is fideles chi abarrant isetende. In passadu esistiat fintzas sa fumiada groga, impreada isceti pro averiguare su funtzionamentu de s'istufa.[1]

Sa traditzione esistit dae su 1800, cando su pòpulu romanu s'atopaiat a in antis a su <i>Quirinale</i> pro bìdere sa fumiada, chi si faghiat brusiende s ischedas de is eletziones.[2] A diferèntzia de oe, si faghiat sa fumiada cando non si renessiat a elèghere a su paba, mentres non si nde faghiat cando s'eletzione renessiat.[2][3][4] Fintzas in su conclave de su 1903 non ddoe fiat distintzione de colore de sa fumiada, chi si faghiat brusiende is ischedas de is cardinales eletores mistas a pàgia in un'istufa posta in sa Sala Règia.[5] Su fumu pro eletziones non resèssidas fiat biancu o nieddastru, mentras su mangianu de s'eletzione de Pio X non nd'aiant fatu.[6][7][8] Su primu impreu de fumu biancu pro sinnare un'eletzione renèssida e de fumu nieddu pro un'eletzione fallida est acontèssidu in su conclave de su 1914, chi aiat elègidu a Beneitu XV.[8]

  • Sa fumiada niedda inditat s'eletzione fallida de su paba nou. Su fumu si faghet brusiende is ischedas, is apuntos e is documentos de sa votatzione in un'istufa installada in sa Capella Sistina, in paris cun unas cantas sustàntzias chi produent fumu nieddu.[9]
  • Sa fumiada bianca inditat imbetzes s'eletzione acontèssida. A pustis chi unu candidadu at retzidu a su mancu de tres duas partes de is votos, at atzetadu de èssere elègidu a pontìfitze cando si dd'ant domandadu e at seberadu su nùmene suo de paba, is ischedas de s'eletzione si brùsiant in s'istufa a intro de sa Capella Sistina in paris cun unas sustàntzias chi produent fumu biancu.[9]
  • Sa fumiada groga est isceti una fumiada de proa fata prima de su cumintzu de su Conclave pro averguare chi s'istufa funtzionet. Incumentzende dae su conclave de su 2005 no s'est prus fata ca s'istufa immoe tenet unu controllu eletrònicu pro nde garantire su funtzionamentu.

S'istufa impreada oe in die pro brusiare sos documentos est sa matessi de su 1939 e a subra de issa sunt imprimidas, a traessu de punzonadura, is datas de unos cantos conclaves in ue est istada impreada. In su 2005 est istada agiunta una segunda istufa dedicada isceti a sa combustione de is fumògenos cun su colorante. Is duas istufas emitent su fumu in su matessi tubu de iscàrrigu, collegadu a su cucumenale de sa Capella Sistina, callentadu dae resistèntzias elètricas e dotadu de ventiladore pro megiorare sa tiradura.[10]

Pro otènnere una fumiada niedda, su fumògenu est fatu de percloradu de potàssiu, antratzene e Sùrfuru; pro sa bianca, cloradu de potàssiu, latòsiu e colofònia.[9]

  1. Conclave, montato il comignolo sulla Sistina: da martedì le prime fumate, in repubblica.it, 9 marzo 2013. URL consultadu su 26 maggio 2016.
  2. 1 2 (IT) Oscar Pio, Storia popolare d'Italia dall'origine fino all'acquisto di Roma nell'anno 1870 compilata da Oscar Pio sulle tracce di Guicciardini, Botta, Balbo, Sismondi, Coletta, Cantù, La Farina, Varchi ecc, G. Bestetti, 1876, p. 232.
  3. (EN) The Parterre of fiction, poetry, history [&c.]., 1835, p. 398.
  4. (EN) The North British Review, W.P. Kennedy, 1850, p. 181.
  5. (IT) Adriano Pierconti, Da Leone XIII a Pio X: diario dal giorno 3 Luglio al 9 Agosto 1903 con documenti inediti, Cooperativa Poligrafica Editrice, 1904, p. 466.
  6. (IT) Adriano Pierconti, Da Leone XIII a Pio X: diario dal giorno 3 Luglio al 9 Agosto 1903 con documenti inediti, Cooperativa Poligrafica Editrice, 1904, p. 525, 527.
  7. (IT) Adriano Pierconti, Da Leone XIII a Pio X: diario dal giorno 3 Luglio al 9 Agosto 1903 con documenti inediti, Cooperativa Poligrafica Editrice, 1904, p. 533.
  8. 1 2 (EN) F. Baumgartner, University Blacksburg Va Frederic J. Baumgartner Prof e McNamara, Behind Locked Doors: A History of the Papal Elections, Palgrave Macmillan, 19 nadale 2003, ISBN 978-0-312-29463-2.
  9. 1 2 3 Redazione, Conclave: fumata nera e bianca svelato il funzionamento, in lafrecciaverde.it, 13 marzo 2013. URL consultadu su 26 maggio 2016.
  10. Piero Fornara, Pronte due stufe nella Cappella Sistina per le fumate del Conclave, in ilsole24ore.com, 7 marzo 2013. URL consultadu su 26 maggio 2016.