Gennargiu/Campidanesu: diferèntzias tra is versiones

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Content deleted Content added
m Sa tzita fiara mali posta
m wikidata interwiki
Lìnia 27: Lìnia 27:
==Boxis curreladas==
==Boxis curreladas==
*[[Ghennàrgiu]]
*[[Ghennàrgiu]]


[[ext:Jeneru]]
[[got:𐌰𐍆𐍄𐌿𐌼𐌰 𐌾𐌹𐌿𐌻𐌴𐌹𐍃]]

[[kv:Тӧв шӧр тӧлысь]]
[[nah:Tlacēnti]]

Revisione de is 10:12, 19 Maj 2016


Articulu in campidanesu


Gennargiu, illustrazioni de Très riches heures du duc de Berry.

Gennargiu est su primu mesi de s'annu in su calendariu gregorianu, contat 31 diis, e est postu in sa primu metadi de unu annu civili. Gennargiu tenit, segundu s'astrologia, primu su soli in Capricorno, a pustis in Acquario, ma astronomicamenti su soli s'agatat in sa costellazioni de su Sagittario fincias a su 19, dii incuna passat in su Capricorno.

Su nomini gennarigu benit de su deus romanu Gianu (Ianuarius), divinidadi ca castiada is gennas e is pontis, ma prus in generali rappresentada ogna forma de passaggiu e mudanzia (difatis gennargiu est su mesi ca oberit is gennas de s'anni nou). Su calendariu romanu originali fudi prus curzu de su gregorianu (304 diis), poitta is Romanus cunsideranta s'ierru unu tempus senz'e mesis. Est istetiu Numa Pompilio a acciungi gennargiu e freargiu, faendu s'annu oguali a cuddu solari. Peri si Martzu fud'abarrau su primu mesi de s'annu, gennargiu dd'est divenniu de fatu poitta fudi su tempus incuna beniant sceberaus is consolis.

Sa primu dii de s'annu est Cabudanni.

Nominis storicus de su mesi funti, senz'e contai su romanu Ianuarius , su Sassoni Wulf-monath ("mesi de su lupu") e su tremini impreau de Carlu Magnu Wintarmanoth ("mesi de s'ierru"). In finlandesu, ddi nanta tammikuu , est a nai "mesi de sa farnia", mentris in cecu leden , ca bolit nai "mesi de su ghiacciu".

Su primu lunis de gennargiu ddi nanta Handsel Monday in Scozia e in s'Inghilterra settentrionali. In Inghilterra, s'annu agriculu incumenciat cun su Plough Sunday , su dominigu a pustis de s'Epifania.

Sa maggiori etadi in Giapponi beniat festeggiada de su 1948 su segundu lunìs de gennargiu po is chi diventànta bintennis in s'annu nou solari. Oi, est su propriu festa nazional, e est istetia posta su 15 gennargiu de su 1999, candu su guvernu at ciccau de contemperai bisongius economicus a festividadis varias, ciccandu de ddas ponni paris.

In s'Orroda de s'annu pagana, gennargiu acabat in su tempus de s'Imbolc in s'emisferu nord e de su Lughnasadh in cuddu sud.

Anéddotus

  • Gennargiu in s'Emisferu boreali est su matessi stasonali de Argiolas in cuddu australi e su propriu a s'ambessi.
  • In is annus no bisestus, gennargiu cumenciat cun su matessi dii de su mesi de Ladamini.
  • Sa perda de su mesi est su granau.
  • Su frori de su mesi est su gravellu o su Galanthus.
  • Is urtimas tres diis de gennargiu ddi nanta diis de sa meurra.

Boxis curreladas