Ciàd: diferèntzias tra is versiones

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Content deleted Content added
m Bot: Migrating 176 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q657 (translate me)
No edit summary
Lìnia 2: Lìnia 2:
[[File:LocationChad.svg|thumb|300px|right|Disterramentu]]
[[File:LocationChad.svg|thumb|300px|right|Disterramentu]]
Sa Repùbrica de su '''Chad''' est una natzione in s'[[Àfrica]].
Sa Repùbrica de su '''Chad''' est una natzione in s'[[Àfrica]].

Su '''Ciàd''' est una repùblica de s'[[Àfrica tzentrale]] chi tenet capitale in [[N'Djamena]] e su [[Limba frantzesa|frantzesu]] e s'[[Limba araba|àrabu]] sunt is limbas ufitziales. chentza essida a mare.
Tenet istèrrida de 1.284.000 km² bividores e unos 15.477.751 bividores. Allàcanat in su norte cun sa [[Lìbia]], in s'estu cun su [[Sudàn]], in su sud cun sa [[Repùblica Tzentrafricana]], in su sud-ovest cun su [[Camerùn]] e [[Nigèria]] e in s'ovest cun su [[Niger]]. Non tenet essida a mare.
Su Ciàd est partzidu in tres regiones geogràficas mannas: sa zona desèrtica de su norte, su chintu àrridu de su [[Sahel]] in su tzentru e su territòriu sudanesu fèrtile in su sud. Su [[lagu Ciàd]], pro su cale su paisu at otentu su nùmene, est sa massa de abba prus manna de su Ciàd e sa segunda prus manna de [[Àfrica]]. Su puntu prus artu de su Ciàd est s'[[Emi Koussi]] in su desertu de su [[Sahara]]. Su Ciàd acasàgiat prus de 200 etnias, mentras is religiones cun prus sighidores sunt s'[[islam]] (unu 54% de sa populatzione) e su [[cristianèsimu]] (unu 20% de catòlicos e unu 14% de protestantes), sighint cultos [[animismu|animistas]] e [[Ateismu|àteos]].

A cumintzu de su de 7 millènnios a.C., populatziones umanas medas fiant arribadas a su territòriu de s'atuale Ciàd. Pro fines de su primu millènniu a.C., fiant nàschidos e fiant ispèrdidos istados e impèrios vàrios in sa zona tzentrale de su paisu, totus dedicados a cuntrollare is caminos de su cummèrtziu transaharianu chi rugraiant sa regione. In su de 19 sèculos sa [[Frantza]] aiat conchistadu custu territòriu e su [[1920]] dd'at agiuntu a s'[[Àfrica Ecuatoriale Frantzesa]]. In su [[1960]] su Ciàd aiat otentu s'indipendèntzia suta su cumandu de [[François Tombalbaye]]. In su [[1965]] sas intzurpadas contra de is polìticas conca a is musulmanos de su norte de su paisu aiant portadu a una gherra tzivile. Aici, in su [[1979]] is rebeldes aiant pigadu sa capitale e aiant postu fine a su cumandu de is cristianos de su sud. Sende gasi, is cumandantes de is rebeldes fiant abbarrados in una cumbata costante fintzas a cando [[Hissène Habré]] si fiat impostu a in antis de is rivales suos, ma in su [[1990]] fiat istadu bogadu dae su generale suo [[Idriss Déby]]. De reghente, sa [[crisi de su Darfur]] in su Sudàn at afidadu sa frontera e vanu desestabilitzar a su paisu, cun chentinas de mìgias de amparados bivende in campos in s'est de su paisu.

Mentras esistent diversos partidos polìticos ativos a su paisu, su podere decadit firmamente in sas manos de su presidente Déby e su partidu suo, su Movimentu Patriòticu de Sarbamentu. Su Ciàd abbarrat imbèrghidu in sa violèntzia polìtica e fitianos tentativos de corfu de istadu. In die de oe, su Ciàd est unu de sos paisos prus pòberos e cun majore ìnditze de corrutzione de su mundu, dae chi sa majoria de sos ciadianos bivent in sa poberesa comente a massajos e pesadores de sussistèntzia. Dae su 2009 su petròliu s'est cunvertidu in sa fonte printzipale de esportatziones pro su paisu, propassende s'indùstria traditzionale de su cotone.



[[Categoria:Natziones de s'Africa]]
[[Categoria:Natziones de s'Africa]]

Revisione de is 15:18, 26 Ghe 2021

Bandera
Disterramentu

Sa Repùbrica de su Chad est una natzione in s'Àfrica.

Su Ciàd est una repùblica de s'Àfrica tzentrale chi tenet capitale in N'Djamena e su frantzesu e s'àrabu sunt is limbas ufitziales. chentza essida a mare. Tenet istèrrida de 1.284.000 km² bividores e unos 15.477.751 bividores. Allàcanat in su norte cun sa Lìbia, in s'estu cun su Sudàn, in su sud cun sa Repùblica Tzentrafricana, in su sud-ovest cun su Camerùn e Nigèria e in s'ovest cun su Niger. Non tenet essida a mare. Su Ciàd est partzidu in tres regiones geogràficas mannas: sa zona desèrtica de su norte, su chintu àrridu de su Sahel in su tzentru e su territòriu sudanesu fèrtile in su sud. Su lagu Ciàd, pro su cale su paisu at otentu su nùmene, est sa massa de abba prus manna de su Ciàd e sa segunda prus manna de Àfrica. Su puntu prus artu de su Ciàd est s'Emi Koussi in su desertu de su Sahara. Su Ciàd acasàgiat prus de 200 etnias, mentras is religiones cun prus sighidores sunt s'islam (unu 54% de sa populatzione) e su cristianèsimu (unu 20% de catòlicos e unu 14% de protestantes), sighint cultos animistas e àteos.

A cumintzu de su de 7 millènnios a.C., populatziones umanas medas fiant arribadas a su territòriu de s'atuale Ciàd. Pro fines de su primu millènniu a.C., fiant nàschidos e fiant ispèrdidos istados e impèrios vàrios in sa zona tzentrale de su paisu, totus dedicados a cuntrollare is caminos de su cummèrtziu transaharianu chi rugraiant sa regione. In su de 19 sèculos sa Frantza aiat conchistadu custu territòriu e su 1920 dd'at agiuntu a s'Àfrica Ecuatoriale Frantzesa. In su 1960 su Ciàd aiat otentu s'indipendèntzia suta su cumandu de François Tombalbaye. In su 1965 sas intzurpadas contra de is polìticas conca a is musulmanos de su norte de su paisu aiant portadu a una gherra tzivile. Aici, in su 1979 is rebeldes aiant pigadu sa capitale e aiant postu fine a su cumandu de is cristianos de su sud. Sende gasi, is cumandantes de is rebeldes fiant abbarrados in una cumbata costante fintzas a cando Hissène Habré si fiat impostu a in antis de is rivales suos, ma in su 1990 fiat istadu bogadu dae su generale suo Idriss Déby. De reghente, sa crisi de su Darfur in su Sudàn at afidadu sa frontera e vanu desestabilitzar a su paisu, cun chentinas de mìgias de amparados bivende in campos in s'est de su paisu.

Mentras esistent diversos partidos polìticos ativos a su paisu, su podere decadit firmamente in sas manos de su presidente Déby e su partidu suo, su Movimentu Patriòticu de Sarbamentu. Su Ciàd abbarrat imbèrghidu in sa violèntzia polìtica e fitianos tentativos de corfu de istadu. In die de oe, su Ciàd est unu de sos paisos prus pòberos e cun majore ìnditze de corrutzione de su mundu, dae chi sa majoria de sos ciadianos bivent in sa poberesa comente a massajos e pesadores de sussistèntzia. Dae su 2009 su petròliu s'est cunvertidu in sa fonte printzipale de esportatziones pro su paisu, propassende s'indùstria traditzionale de su cotone.