Gherra tzivile: diferèntzias tra is versiones

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Content deleted Content added
 
(Diferèntzia peruna)

Versione currente de is 17:11, 4 Maj 2021

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Fotografia de sa Batalla de Gettysburg durante sa gherra tzivile de istados Unidos de Amèrica
Tuvos comunos de sa gherra tzivile ispagnola

Una gherra tzivile est unu cunflitu armadu de proportziones mannas, in su cale is partes in gherra sunt printzipalmente costituidas dae persones chi partenent a sa matessi populatzione e duncas interna a unu matessi Istadu o Paisu, partzidas in tipicamente in afiladuras opostas.

Una gherra tzivile est in generale gherrada a s'internu de un'Istadu pro impònnere subra de su territòriu istatale intreu o subra de una parte sua su monopòliu pròpiu de sa violèntzia, in càmbiu de su de sos aversàrios; s'Istadu in chistione at a èssere duncas unu de is cuntierradores, si no est derrocadu.[1]. In una gherra tzivile is duas afiladuras in gherra a s'internu de sa matessi natzione tenent a obietivu s'iscagiadura totale de s'aversàriu, fìsica e ideològica. Custa est sa caraterìstica printzipale de sa gherra tzivile: una fatzione non parat fintzas a cando no at eliminadu s'àtera.

Unas cantas gherras tziviles sunt fintzas naradas rivolutziones cando si prospetat un'istruturatzione torra de sa sotziedade a su trèmene de sa gherra o puru sighint una fase de inghitzu de rivolutzione (esempru Gherra tzivile russa a pustis de sa Rivolutzione Russa). Un'abolotu, chi apat sutzessu o prus pagu, est fatu·fatu classificada che a gherra tzivile de sos istòricos petzi si esèrtzitos organizados gherrant batallas a berus. Unos àteros istòricos, imbetzes, faeddant de gherra tzivile cando acontessent violèntzias perlongadas intre fatziones organizadas o regiones de unu paisu (de manera indipendente chi si tratet de batallas cunventzionales o nono).

Istoricamente gherras tziviles medas in su mundu sunt pesadas a pustis de rivolutziones e/o corpos de Istadu. S'impreat antimes su trèmene de gherra de setzessione o indipendèntzia in su casu cando s'obietivu finale est su de s'ischirriadura de una parte de territòriu de s'istadu e sa formatzione de unu istadu nou indipendente. Sa làcana intre su cuntzetu de gherra tzivile e unas àteras formas de cuntierras internas a un'istadu est in estremamente arbitràriu e làbile[2], mancari cun cunsighèntzias importantes a livellu internatzionale (pro esempru s'ONU tenet cumpetèntzia limitada su casu de gherras tziviles, non nde tenet peruna in casu de insurretziones, mentras tenet pòderes ativos in casu de gherras de setzessione).

Riferimentos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. Definitzione proposta pro esempru dae Gabriele Ranzato, Evidenza e invisibilità delle guerre civili, in AA. VV., Delle guerre civili, manifestolibri, Roma, 1993 (ISBN 88-7285-038-X), p. 24; e dae Marcello Flores, Un'antica voglia di Stato, ivi, p. 35.
  2. Francisco Herreros, Henar Criado, Pre-emptive or Arbitrary: Two Forms of Lethal Violence in a Civil War, The Journal of Conflict Resolution, Vol. 53, No. 3 (JUNE 2009), pp. 419-445.

Àteros progetos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]