Jump to content

S'omini becciu e su mari

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Sa cobertedda de su 1952

S'omini becciu e su mari (The Old Man and the Sea) est unu romanzu curtzu de s'iscritore istadunidensu Ernest Hemingway. Iscritu in su 1951, est istadu publicadu in sa revista Life in su 1952. Est s'ùrtima òpera manna chi Hemingway at publicadu in vida e est istada premiada in su 1953 cun su Prèmiu Pulitzer e at contribuidu a fàghere premiare a s'autore cun su Nobel pro sa Literadura in su 1954, sende chi dd'ant nominadu puru in is motivatziones de su comitadu de seberu. S'istòria est simpre ma prena de simbologias: una die Santiagu unu piscadore cubanu betzu, piscat cun fadiga manna su prus pische mannu de sa vida sua; chircat a pustis de ddu batire cara a su portu, ma is pischecanes pagu a pagu si ddu papant. S'òmine, aici, fùrriat cun un'ispina manna isceti.

Santiagu est unu piscadore betzu chi dae 84 dies non renesset a piscare nudda. In is primos 40 dies dd'agiudaiat unu pitzocu chi ddi narant Manolinu, finas a cando su babbu e sa mama no ant detzìdidu chi su betzu est tropu malassortadu e dd'ant proibidu de piscare cun issu. Una die Santiagu, essidu in mare a solu, pigat unu pische-ispada mannu mannu, chi trìsinat sa barca sua duas dies e tres notes, fintzas a cando su betzu non renesset a dd'ochìere. In su tretu pro furriare a su portu, is pischecanes nde ddi furant sa preda e Santiagu torrat a domo disconsoladu. Su pitzocu curret a ddu sucùrrere e promitet a su marineri de torrare a piscare cun issu.

Is personàgios printzipales

[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Santiagu est descritu de aici: «Su becciu fiat stasìu e langiu e teniat frungias chi nci dd'intrànt meda in su zugu. In is trempas portàt is mancias de su mandiadori de sa peddi, bessìas de is corpus de su soli in su sciutori de cussu mari»[1] In su betzu si bident is sinnos de una vida turmentada e prena de sacrifìtzios. S'autore ddu descriet comente antzianu e sinnadu dae su tempus in totu, a foras de is ogros, chi fiant abarrados in colore de mare. Sa gherra cun su pische, mancari non s'at a agabbare bene, rapresentat s'afirmadura de s'altivesa e de su coràgiu suos, chi pariant pèrdidos dae ora meda, ma fintzas sa grandu fortza chi ammustrat gherrende cun is pischecanes. Furriadu a sa terrafirma, de sa preda abarrat isceti sa carena, una derrota econòmica e, mescamente, morale. Dae su romanzu nd'istupant àteras informatziones. Santiago, pro nàrrere, est abarradu viudu, tenet una passione manna pro su baseball, est tifosu de Joe Di Maggio e in gioventude aiat biagiadu meda comente marineri arribbende finas a s'Àfrica (is leones chi aiat bidu sighit bisende·ddos). Pro su personàgiu s'iscritore s'est forsis ispiradu a su marineri cubanu Gregorio Fuentes, chi nde faghiat de amigu.

Manolinu est unu pitzocu chi est istadu acanta a Santiago finas dae pipiu, in antis chi is babbos dd'obligarent a chircare traballu aterue, pensende chi su betzu esseret tropu disfortunadu. Manolinu, chi est su cunfortu de su betzu in is momentos de soledade, rapresentat su coràgiu, s'isperu e s'aficu.

3. Su piscispada (marlin)

[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Su pische caturadu est de importu tzentrale in su romanzu. Si tratat de unu pische-ispada mannu, longu unos 5 metros e mesu. Is movimentos suos sunt calmos, e inditant a su marineri unu sentidu de nobilia. Su gherra intra is duos si cumbatet a paris: su pische lutat pro sa subravivèntzia gasi comente Santiago. Su betzu paret bìdere unu cumportamentu umanu in su pische, ma a sa fine sunt sa gerarchia naturale e sa netzessidade de su piscadore a bìnchere.Sos ambientes sunt descritos in manera ogetiva e realìstica, comente ddos bident is personàgios.

Su fatu est ambientadu in su mese de cabudanni (“Imbussadì, caru su betzu miu” aiat naradu su pitzocu. “Arregodadì ca seus in cabudanni.”[2]). Dae is riferimentos de su protagonista a su campione americanu de baseball Joe Di Maggio si cumprendet chi su contu est ambientadu in su 1950. Totu acontesset in unas bator dies: tres pro sa catura de su pische, una die e una note pro furriare.

Is temas de Su betzu e su mare sunt sos temas preferidos dae s'autore:

  • Su coràgiu e s'aguantu de s'òmine;
  • Sa vida comente a disafiu a su destinu;
  • Su tema de sa fusione de s'òmine cun sa natura;
  • S'imbènnere de sa morte.

Retzidura in su mundu literàriu

[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Su romanzu at tentu una renèssida manna, bendende 5 milliones de còpias. Iscritores cuntemporàneos comente a Ezra Pound l'at acollidu cun entusiasmu, sutaliniende s'aspetu de novidade chi Hemingway introduiat in sa narrativa moderna.[3]

Crìticos literàrios comente a Carlos Baker e Philip Young in paris cun àteros istudiosos ant analizadu s'òpera cun echilìbriu e profundidade de interpretatzione.[4][5]

Una crìtica negativa famada est imbetzes arribada dae su crìticu literàriu e sotziòlogu Dwight Macdonald, chi dd'at pesadu a esèmpiu clàssicu de mala literadura, de cudda categoria de su kitsch chi issu dd'aiat postu Midcult, protòtipu de cuddos produtos chi, puru presentende·si comente a "Cultura arta" (Highbrow), sunt in realidade ammisturos de banalidade fatas pro acuntentare is gustos pro sa cultura pop de unu pùblicu de massa, cun pagu cultura.[6]

In Itàlia Alberto Moravia[7] at acusadu s'òpera de estetismu esageradu, Claudio Gorlier de repìtere temas e situatziones , Giovanni Comisso de no àere merèssidu sa renèssida.[8] Ammiradores de s'òpera fiant imbetzes Eugenio Montale[9], Elio Vittorini[10], Italo Calvino[11] e Giorgio Bassani.

Versiones tzinematogràficas

[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]
  • In su 1958 su regista John Sturges at giradu unu film ispiradu a su libru de Hemingway. Su film at bintu un'Oscar pro sa mùsica. Su betzu est interpretadu dae Spencer Tracy.
  • Esistet una versione animada curtza, The Old Man and the Sea de Aleksandr Petròv (1999), realizada in un'istile pitòricu. Custa versione at bintu in su 2000 su prèmiu Oscar pro s'animatzione.
  • Su curtzu Staretzat i moreto, de Petko Spasov (2002, Bulgaria), est imbetzes un'adatamentu lìberu meda de su sugetu de Hemingway.
  • Su libru at fintzas ispuradu a su cantautore Roberto Vecchioni chi, in s'album Rotary Club of Malindi, at registradu sa cantzone "Il vecchio e il mare".
  1. Ernest Hemingway, S'omini becciu e su mari, in paberiles, tradutzione de Mariu Vargiu, Casteddu, Condaghes, 2001, p. 9, ISBN 88-86229-85-2.
  2. Ernest Hemingway, S'omini becciu e su mari, in paberiles, tradutzione de Mariu Vargiu, Casteddu, Condaghes, 2001, p. 16, ISBN 88-86229-85-2.
  3. (IT) Dal decadentismo al primo Novecento, in Storia e antologia della letteratura. Per le Scuole superiori, vol. 5, Atlas, 2006, p. 417, ISBN 978-8826811345.
  4. (EN) Carlos Baker, Hemingway: The Writer as Artist, 4thª ed., Princeton University Press, 1972, ISBN 0-691-01305-5.
  5. (EN) Philip Young, Ernest Hemingway, New York, Holt, Rinehart, & Winston, 1952, ISBN 0-8166-0191-7.
  6. (EN) Dwight Macdonald, Masscult e Midcult, tradutzione de Claudio Gorlier, introduida de Vittorio Giacopini, editzione de su 2022, pp. 68-72.
  7. (IT) Moravia Alberto, L'uomo come fine e altri saggi, Milanu, Bompiani, 1952.
  8. (IT) Gorlier Claudio, Hemingway, in Paragone, XXXVI, 1952.
  9. (IT) Montale Eugenio, Il racconto puro, in Corriere della Sera, 11 santugaine 1952.
  10. (IT) Elio Vittorini, Diario in pubblico, Milanu, Bompiani, 1957.
  11. (IT) Calvino Italo, Hemingway e noi, in Il Contemporaneo, 13 santandria 1954.
Controllu de autoridadeVIAF (EN177763072 · BNE (ESXX3383723 (data) · BNF (FRcb122159627 (data) · GND (DE4099230-5 · LCCN (ENno2012068821 · MusicBrainz release group 001c7315-5f3f-3c8f-8820-60f50a430073 · MusicBrainz work 611898dc-f990-4277-88fe-6bdc78102f2c · NLA (EN35186463 · NLI (ENHE001786953 · NSK (HR000395388 · OL OL63073W · SUDOC (FR030821118 · WorldCat Identities (ENno2012-068821