Ido

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Articulu in logudoresu

Sa limba ausiliare internatzionale Ido fit creada in 1907 comente un'Esperanto reformadu. Ido tenet similàntzia cun Esperanto, ma cun pruras diferèntzias comente un'absèntzia cumpreta de sinnos diacrìticos, s'utilizatzione de sa litera "q", una manna utilizatzione de sufissos ma nessi de su prefisso "mal". Totuvia tenet numerosas parolas idènticas.

Ido fit unu seriosu essayu de utilizare sas esperièntzas jam vastas de Esperanto, pigende in cunsideratzione sas crìticas chi jam in 1894 aiant fortiadas Zamenhof suo a proponer cambios sos cales in manna mesura fit simile e mesmu idènticos cun issos diferentiante Ido ab Esperanto. Zamenhof in contrastu cun Schleyer aiat cumpigadu su balore de s'internatzionalidade a su nessi de sas radices de su vocabulariu; Ido realisavat custu, ma non compretavat su passu comentziadu dae Zamenhof: Ido retenet s'artifitzialidade de certe afissos e ditavat a sos appigantes un'aplicatzione de regulas apeladas "lòicas" cun distintziones superflue. Su resultadu est chi unu testu in Ido a vices est tantu difìtzile a detzifrare a unu non-initiadu comente unu in Esperanto.

Promitente pro sa promotzione de Ido fit s'adesione de publicamente connotas personalidades chi davana a sa nova limba una certe brillàntzia e lustru, custu sos primos idistas ben cumpigavat comente utilizare in sa propaganda: Louis Couturat, Otto Jespersen, Wilhelm Ostwald, su chimista, qui donavat una parte de su Premio Nobel suo a Ido.

Positivos sunt anque sos impressionante traballos leesicogràficoss chi on initiavat quasi imediatemente e chi ancora hodie semblana esser una traditzione chi on mantenet. Un'idista svedesu, Axel Rylander, at retzentamente finidu ditzionarios Ido-svedesu e svedesu-Ido, ambes mannos.

Sos primos idistas aiant a esser eminente leaders de su movimentu esperantistu, ma jam pro àteras causas chi issas limbìsticas issos se alora distantziavana de su "esperantismo" chi se manifestavana comente una semi-relizione, su homaranismo de Zamenhof, un'idealismu multu sympàticu e atractivu, a su qual decretava categoricamente chi Ido est un'instrumentu de comunicatzione e non unu mediu pro fraternizare sa umanidade. Custa ideolozia o proclamatzione de manco de ideolozia aiat tostu cunsequèntzias: pessones atraidas dae sa interna ideo de Esperanto non aderevat a Ido. In logu de sas voces entusiasmante de sos esperantistas cun visiones de unu mundu mezu, quasi "A s'Utopia dae Esperanto", su pùbricu audivat sa sic invitatzione: "Ecce una limba pràtica! Usat custa!"

Comente àteras limbas ausiliares internatzionales, Ido at trovadu multos faeddantes cun sa difusione de s'Internet.

Ido in Wikipedia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Ido tenet fintzas sa propia Wikipedia sua.

Esemplos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Pater Noster in ido[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Patro nia, qua esas en la cielo, tua nomo santigesez; tua regno advenez; tua volo facesez quale en la cielo tale anke sur la tero. Donez a ni cadie l'omnadiala pano, e pardonez a ni nia ofensi, quale anke ni pardonas a nia ofensanti, e ne duktez ni aden la tento, ma liberigez ni del malajo.

Testu de esemplu in ido[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Por homo vere civilizita, filozofo o yuristo, la konoco di Latina esas dezirinda, ma linguo internaciona esas utila por la komunikado moderna de un lando al altra.

Ligamines esternos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]