Sardigna de Lacon

Annanghe ligàmenes
Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Sardigna de Lacon
Architrave decoradu de sa crèsia de Santu Perdu de Zuri, chi si pensat chi rapresentet Sardigna de Lacon in sa positzione de onore, riservada de sòlitu a sos commitentes
NàschidaXI sèculu p.C
MorteXI o XII sèculu p.C
Traballubadessa, operaja (amministradora de unu traballu de fraigadura)
Datore de traballuMarianu IV de Arbaree

Istemma de sas famìlias reales de Arbaree
Contributos de importuAmministratzione de sa fraigadura de sa crèsia de Santu Perdu de Zuti, in Ilartzi
Fatzada de sa crèsia romànica de Santu Perdu de Zuri, in Ilartzi

Sardigna de Lacon (XI sèculu p.C - XI o XII sèculu p.C) est istada una nòbile e badessa sarda de su Rennu de Arbaree, amministradora e responsàbile de sa fraigadura de sa crèsia de Santu Perdu de Zuri, in Ilartzi, pro contu de su giùighe Marianu IV.[1][2][3][4][5][6][7]

Biografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Non s'ischit meda, in dies de oe, de sa bida de custa custa fèmina, e difatis non connoschimus nemmancu sas dies de nàschida e de morte suas. Dae su sambenadu, però, podimus cumprèndere chi fiat de famìlia de nobiltade arta, probabilmente fintzas reale, ca dae sa dinastia de sos de Lacon sunt bènnidos sos chi ant guvernadu totu sos giuigados sardos pro sèculos.[1][7]

Epìgrafe in sa fatzada de sa crèsia

Totu sas informatziones chi tenimus in subra de issa benint dae s'epìgrafe de su 1291 chi podimus agatare in sa fatzada de sa crèsia romànica de Santu Perdu de Zuri (pronùntzia: Tzuri) in Ilartzi, chi narat:

(LA)
« ANNO D(OMI)NI MCCXCI/FABRICATA E(ST) H(AEC) ECCL(ES)IA ET CO(N)SE/CRATA IN HONO(R)E BEATI PETRI/AP(OSTO)LI DE ROMA SUB (TEM) P(O)R(E) IV/DICI(S) MAR(IANI) IVDI(CIS) ARBOREE ET/FR(ATR)E IOH(ANNE)S E(PISCO)P(V)S S(AN)C(TA)E IVST(A)E EO/DE(M) T(EM)P(O)R(E) ER(A)T OP(ER)ARIA ABADISSA/DOM(IN)A SARDIGNA D(E) LACO(N)./MAG(ISTE)R A(N)SELEM(VS) D(E) CUMIS FAB(R)ICAVIT. »
 (SC)
« In s'annu de su sennore 1291 est istada fraigada custa crèsia e cunsacrada in onore de su Biadu Perdu apòstolu de Roma, in su tempus de su Giùighe Marianu de Arbaree e de su parde Giuanne, pìscamu de Santa Justa; in su matessi perìodu fiat operaja sa badessa donna Sardigna de Lacon. L'at fraigada su mastru Anselmu de Como. »
((IT) San Pietro di Zuri, in www.mondimedievali.net. URL consultadu su 1º maju 2020.)


In custu testu b'est iscritu chi Sardigna de Lacon fiat "operaja" de sa fàbrica, ma su significu de "operaja" tando non fiat su matessi de oe. Sos operajos, in sas fàbricas de architetura de s'edade de mesu, fiant amministradores e organizadores de totu sas òperas. Sardigna de Lacon rapresentaiat su giùighe amministrende su dinare e sos traballos, e fiat sa persone "de fidùtzia" de Marianu IV chi teniat s'onore, e s'ònere, de fàghere in manera chi totu aeret andadu in antis chene problemas. Pagaiat sos istipèndios e sos frunidores, isseberaiat chie mutire pro sos traballos e chie nono e medas àteras cosas.[1][7][3][4] Su de èssere operaja, in sos tempos de s'edade de mesu, fiat una cosa rara pro una fèmina, e custu ponet sa figura de Sardigna de Lacon in una positzione de etzetzionalidade.[7][1][3][4] S'importàntzia sua podet dare chi siat visìbile fintzas in s'architrave decoradu de sa crèsia, ca b'est chie pensat chi sa figura in su tzentru de su bassurilievu, inghenugrada cara a Santu Perdu, siat issa. Custu diat èssere unu sinnu mannu de s'importàntzia de s'amministradora, ca cussu fiat su logu chi beniat, de sòlitu, riservadu a sos cummitentes de sas òperas.[3]

Notas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 (IT) Omar Onnis e Manuelle Mureddu, Illustres. Vita, morte e miracoli di quaranta personalità sarde, Sestu, Domus de Janas, 2019, ISBN 978-88-97084-90-7, OCLC 1124656644. URL consultadu su 6 nadale 2019.
  2. ↑ (IT) Roberto Coroneo e Renata Serra, Sardegna Preromanica e Romanica, S.Egidio alla Vibrata, D'Auria Industrie Grafiche S.p.A., 2004, p. 233.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 (IT) Sestu Reloaded, Una donna sarda poco conosciuta: Sardigna de Lacon, in Voltare pagina, 8 martzu 2012. URL consultadu su 1º maju 2020 (archiviadu dae s'url originale su 29 cabudanni 2020).
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 (IT) Matteo Tuveri, Sardigna de Lacon. La "Signora" del Romanico in Sardegna., in matteotuveri.it, 7 abrile 2016. URL consultadu su 1º maju 2020.
  5. ↑ (EN) San Pietro of Zuri, in SardegnaTurismo - Sito ufficiale del turismo della Regione Sardegna, 20 santandria 2015. URL consultadu su 1º maju 2020.
  6. ↑ (IT) San Pietro di Zuri, in www.mondimedievali.net. URL consultadu su 1º maju 2020.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 Valentina Pulina, Chie est istada deabberu Sardigna de Lacon?, in Làcanas, nº 97, 2021, pp. 78-81.

Bibliografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

(IT) Omar Onnis e Manuelle Mureddu, Illustres. Vita, morte e miracoli di quaranta personalità sarde, Sestu, Domus de Janas, 2019, ISBN 978-88-97084-90-7, OCLC 1124656644. URL consultadu su 6 nadale 2019.

(IT) Roberto Coroneo e Renata Serra, Sardegna Preromanica e Romanica, S.Egidio alla Vibrata, D'Auria Industrie Grafiche S.p.A., 2004, p. 233.

Bogadu dae "https://sc.wikipedia.org/w/index.php?title=Sardigna_de_Lacon&oldid=179267"