113 (nùmeru de emerzèntzia)
Su 113 est siat su nùmeru telefònigu, siat sa numenadura de su servìtziu incarrigadu de responder a sas mutidas de emerzèntzia imbiadas dae sos tzitadinos a sa polima nassionale.
Su nùmeru de emerzèntzia anàlogu 112, intames, est zestionadu dae sos carabineris. Custos duos nùmeros, nàschidos respetivamente in su 1.968 e in su 1.981, sunt istados assinnados a s'azutòriu pùbrigu dae sos òrganos de s'Istadu.
”Sa cumandàntzia alliada comùnicat chi, dae su lunis 3 de custu mese a sas noe, unu sistema nou de repressura de sos crìmines at a funtzionare sas 24 oras de sa die in sa Chestura de Milanu. Custu servìtziu cunsistet in un'ufìssiu de informaduras e in un'echipa boladora ispetziale, cunforme a s'impreu de sas tzitades mannas de s'Inghirterra e de s'Amèriga. In su casu chi unu tzitadinu siat bìtima de unu crìmine, nde siat testimonzu o tenzat suspetos a subra de pessones, chi telèfonet a su nùmeru 777, chi podet esser mutidu finas in su casu de discatos, suitzìdios o intzidentes graes”. Su 3 de cabudanni de 1.945, sa Chestura de Milanu si probidiat de su primu nùmeru telefònigu pro sas emerzèntzias, su 777. Custu servìtziu de interventu lestru fiat cunsagradu tantu a sa repressura de sos delitos che a s'azutòriu pùbrigu, mescamente su pretzisu in fatu de intzidentes de tràfigu: difatis, in su matessi annu, fiat nàschidu in Milanu su primu cumpartzimentu de polima de sos caminos.
S'at a dever isetare finas a s'1 de martzu de 1.968 pro sa prima unifigadura nassionale de sos nùmeros de emerzèntzia, cun sa nàschida de su 113: in sa data narada, difatis, iscumparent sos nùmeros de emerzèntzia de sas Chesturas individuales in favore de unu nùmeru ùnigu nassionale, curtu e fàzile a marcare in casu de netzessidade.
Su servìtziu s'agatat inche sa Chestura respetiva, cuncretamente in sa Tzentrale operativa territoriale (Tz.O.T.), in ue b'est finas sa sala de ràdiu chi leat nota de sos sinzolamentos imbiados a sos 113 dae sos tzitadinos, ammanitzende e reghende sos interventos e sos sinzolamentos, cun s'azutòriu o s'azudu chi ant a esser dispensados dae sas beturas de interventu lestru e sas radiumòbiles “operativas”, est a narrer sas chi non sunt zai in essida.
Pro custa resone, sa sala de su 113 est zenerarmente una casta de “tzentrale telefòniga”, règhida su prus dae pessonale chi pertenet a sa polima nassionale; in sas chesturas mannas e mèdias, pro motivos pràtigos, cunsistet in un'aposentu cun diferentes impostadorzos custituìdos dae unu sistema de terminales cunetados a sas lìnias telefònigas, cando ch'in sas chesturas prus minores bi podent esser sa tzentralita 113 e sa sala de ràdiu reunidas in un'ùnigu ufìssiu.
Sos sinzolamentos a su 113 podent esser sos prus bariados: dae sos istrèpitos infadosos sintzillos e sas brias de famìllia o de cundomìniu, dae sas allarmas sonoras a sas imbènnidas de beìculos furados, finas a eventos prus graes che atacos, atachizos, isrobatòrios, mortorzos, eac.
Sende gasi, custa zenia de sinzolamentos, chi pertocant funtziones isvilupadas efetivamente dae sa polima nassionale, est acumpanzada fitianu dae telefonadas de importu prus minore, in ue sos usuàrios dimandant informaduras de creze cumpretamente diferente, a sas cales sos operadores dant una resposta in onzi manera.