Apenninos

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.

Coordinadas: 43°16′54″N 12°34′55″E / 43.281667°N 12.581944°E43.281667; 12.581944


Artìculu in LSC

Fotografia de sos apenninos emilianos
Mapa de sos Apenninos

Is Apenninos (in italianu Appennino o Appennini) sunt su sistema montosu longu belle che 1.200 km chi s'iscàmpiat dae sa zona setentrionale fintzas a sa meridionale de s'Itàlia, formende un'arcu cun s'ala còncava a manu de sud-ovest. Paris cun is Alpes, caraterizant su paesàgiu de manna parte de s'istadu, interessende belle che bìndighi regiones: bator de sa parte continentale sua, totu sas regiones de sa penìsula non prus, segundu unas cantas mitzas, su chirru setentrionale de Sitzìlia. Pro custas resones si ddi narat fatu·fatu "filu de ischina de sa penìsula italiana" (in italianu: spina dorsale della penisola italiana)[1].

S'istèrrida in ladiore de sos Apenninos est mìnima in currespondèntzia de duas lìnias: sa chi unit su Golfu de Santa Eufemia e su Golfu de Squillace (in Calàbria) e sa intre Voltri e Gavi (intre Ligùria e Piemonte), in ambos casos de 30km[2]. Sa ladiore massimu est antimes de 254 km, in currespondèntzia de sa lìnia chi giunghet su promontòriu de Ancona e su de Piombino[3] (intre Monte Argentàrio e Monte Conero su ladiore est comente si siat notàbile: 240km[4]).

Su càbudu setentrionale est Bocchetta di Altare o Colle de Cadibona, in sa badde Bòrmida, provìntzia de Savona, mentras su meridionale est dadu de s'atza estrema de s'Aspromonte, in Calàbria. Ultres su istrintu de Messina, is Apenninos sighint in is cadenas setentrionales de Sitzìlia, definidas dae diversas mitzas che a Apenninos sìculos[5]. Cumprendende custu ùrtimu setore, sa longària totale de sos Apenninos est de 1400km[6].

Riferimentos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. A tìtulu de esempru, s'aporrint un'entziclopedia, unu vocabulàriu, unu testu de iscola. Entziclopedia Treccani, boghe Apenninu[ligàmene interrùmpidu]; Vocabulàriu Treccani, boghe Appennino; Vocabulàriu Treccani, boghe Appennino; Guido Corradi - Monica Morazzoni - Brunella Pisani Geotour, RCS Libri education Spa, 2008. ISBN 978-88-23100-65-7. Consultàbile a custa pàgina.
  2. Aurelio Romano Tradizioni militari italiane, De Angelis, 1867 (pàgina 11).
  3. Battista Melzi, Alfredo Comandini Il nuovissimo Melzi: dizionario italiano..., A. Vallardi, 1920 (pàgina 563).
  4. Aa. Vv. Montagne d'Italia, Istitutu geogràficu De Agostini, 2002 (pàgina 20). ISBN 9788841804636.
  5. Mitzas numerosas cunsìderant is montes de sa Sitzìlia setentrionale che a "Apenninos Sìculos". Si tzitant inoghe (in òrdine cronològicu): *Alfeo Pozzi L'Italia nelle sue presenti condizioni fisiche, politiche, economiche, e monumentali descritta alle scuole ed alle famiglie G. Agnelli, 1870 (pàgina 84, testu consultàbile in Google libros);
    • Sotzidedade italiana de sièntzias naturales, Atti della Società italiana di scienze naturali e del Museo civico di storia naturale in Milano, Volumi 37-38 (pàgina 326);
    • Theobald Fischer, La penisola italiana: saggio di corografia scientifica, Unione Tipografico-editrice, 1902 (pàgina 312);
    • Autori vari, Rivista geografica italiana, Volumi 77-78 editu dae sa Sotziedade de istùdios geogràficos, 1970 (pàgina 247)
    • L. Vizzani L'appennino Siculo-Calabro-Lucano, in: Moderne vedute sulla geologia dell'Appennino, atti dell'Accademia Nazionale dei Lincei, 1973 (pàginas 15-37);
    • Adriana Pintori, Maribel Andreu, Adriana Pintori, Diamoci dentro!: cultura e civiltà italiana editore Univ. Autònoma de Barcelona, 1996 (pàgina 138);
    • Micaela Vissani, Regioni d'Italia dall'A alla Z Giunti Editore, 1999 (pàgina 159);
    • Giuseppe Maurici, Giuseppe Maurici Roby Manfrè Scuderi, Guide dei Monti d'Italia - Sicilia Touring Editore, 2001 (pàgina 28)
    • Touring club italiano, Sicilia: Palermo e la Conca d'oro, Agrigento, Siracusa, Catania, Taormina, gli arcipelaghi e le isole Touring Editore, 2002 (pàgina 271);
    • Domenico Ligresti, Dinamiche demografiche nella Sicilia moderna editore FrancoAngeli, 2002 (pàgina 67)
    • Ruggiero Scrofani, Turismo nautico e distretti turistici siciliani editore FrancoAngeli, 2009(pàgina 99);
    • F. Toppetti, Paesaggi e città storica. Teorie e politiche del progetto Alinea Editrice, 2011 (pàgina 143).
    S'Entziclopedia Treccani cunsìderat is relevos setentrionales de Sitzìlia che sa sighidura de sos Apenninos. Bie sa boghe Appennino, de chi si tzitant is fràsias a sighireː ...format, pro 1350 km, su filu de ischina de sa penìsula italiana fintzas a s'Istrintu de Messina, ultres su cale sighit in is relevos setentrionales de Sitzìlia; S'Apenninu si distinghet generalmente in tres setziones: Setentrionale, Tzentrale, Meridionale, a sas cales faghet a agiùnghere s'Apenninu Siculu. In sa matessi manera si règulat su Vocabulàriu Treccani a sa boghe Appennino. Annotamala, in su 2000, su Ministeru de s'Ambiente at inclùdidu sos montes de sa Sitzìlia setentrionale in sa cadena apennìnica, in s'àmbitu de su progetu "Apenninu parcu de Europa". Bie su documentu de su IUCN Territorial strategies and environmental continuity in mountain systems: the case of the Apennines (Italy) Archiviadu su 20 freàrgiu 2012 in s'Internet Archive., de Roberto Gambino e Bernardino Romano.
  6. Fintzas s'Entziclopedia Britànnica incluet is relevos setentrionales de sa Sitzìlia in is Apenninos: a sa boghe Apennine Range (Cadena Apennìnica), de sa cale sunt autores Maurizio Parotto, Bruno Accordi e Thomas M. Poulsen, aporrit in s'ìncipit custa fràsiaː From Cadibona Pass in the northwest, close to the Maritime Alps, they form a great arc, which extends as far as the Egadi Islands to the west of Sicily. Their total length is approximately 870 miles (1,400 kilometres) (Dae su Passu de Cadibona, in su Nord-ovest, a curtzu de sas Alpes Marìtimas, issos formant unu arcu mannu, chi s'isterret fintzas a sas Ìsulas Egadi, in sa Sitzìlia otzidentale. Sa longària totale issoro est in manera aprossimada de 870 mìllios (1400 km).

Àteros progetos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]