Biazu a Sardinna

Biazu a Sardinna est unu romanzu iscritu in italianu dae Zosepe Mesina, cun su tìtulu orizinale de Viaggio in Sardegna.

Inredu

Filippo Del Sante est un'òmine de unos 50 annos ch'istat in Parma. Zaja sua, zai dae tempus obitada, si sambenaiat Puligheddu e fiat naturale de sa Sardinna, peroe non faeddaiat mai de sa terra sua de orìzine, dassende suponner a sas familiales suos chi no nde tènneret amentos bonos. Filippo, curiosu de nd'ischire carchi cosa de prus a subra de su tempus coladu e de sa rezione de s'antiscolada sua, in ue no est istadu mai, s'aderetat a su tzìrculu sardu de sa bidda sua, in ue l'assegurant chi sa zaja, zuighende dae su sambenadu, deviat esser orizinale de Olìana. Unos cantos frechentadores de su tzìrculu li cussizat de si nche zugher a cue pro iscoberrer sas raighinas suas pròpias, e li dant finas una referèntzia importante, custituìda dae unu tzilleri postu in su tzentru de Olìana e règhidu dae Nanneddu, un'amigu issoro.

Filippo andat a Olìana, in ue est acollozidu calorosamente dae Nanneddu. A mèdiu de Cotzanu, mere de una posada tìpiga sarda, cunnoschet a un'òmine mannu de tempus a nùmene Badore Puddu, chi l'afrantzat e li contat totu su contu tristu de zaja sua Concuda Puligheddu, chi fiat istada isposada cun frade suo prus mannu Pedru, ambos paraiant aderetados chirru a boda segura. Pedru traballaiat de pastore tzeracu in sa tanca familiale, e fiat istadu ochìidu, sena possibilidade de nde proare sa responsabilidade, dae sos Devaddis, una famìlia barrosa e disonorada chi sa tanca fiat a làcanas cun s'issoro. Concuda, derruta dae su dolore, aiat detzìdidu de si cojuare cun Filippo Del Sante, zaju numenale de Filippo, e de si nch'andare cun isse a terra manna. Comente si totu custu non bastaret, tres annos a como sos Devaddis fiant resèssidos a s'apropiare a trampa de una parte de sa tanca de sos Puddos.

Filippo, est còrfidu sintzeramente dae su contu de Badore, chi elàborat unu pranu pro lis torrare totu cun s'azu a sos Devaddis e los obrigare a dare in segus su chi nch'aiant leadu sena nde tenner su deretu, peri carrera legales a mèdiu de un'abogadu de Nùgoro e peri àteras foras de su legale. So sodale de Badore est Filippo etotu: s'arribada a sua a Sardinna comente iscratzadore de Concuda Puligheddu est ispainada dae sas coberturas, e Filippo si ghetat a tancheri emilianu, Badore li dispensat sa bestimenta netzessària pro parrer creìbile. Cumintzat a currer su narinzu chi sos Devaddis siant dispostos a s'addoviare cun Filippo.

Sa die apostivigada pro assionare est s'ùrtima de s'annu, in Orgòsolo, in ue istant sos Devaddis. Sende gasi, in sa bidda barbatziana calicunu tenet s'avesu de festare sa colada de s'annu tirende ballas reales. Filippo abarrat fertu dae una ràfaga isparada cun s'intentu de festare, s'assùconat e si cuat, cumbintu chi sos Devaddis lu siant chirchende pro l'istampare sa pedde. Pustis atzapadu dae tres òmines armados, Filippo suponet chi siant sos Devaddis e pessat ch'intro de unu mamentu l'apant a ochier, boghende unu suspiru de alìviu addaghi imparat chi sos tres sunt in realidade carabineris bestidos a sa moda biddaresa intervènnidos pro arressare sos orgolesos chi leant sa bidda pro Beirutu. Sa ferta de Filippo est tratada dae unu dutore chi a nùmene nch'essit pretzisamente Devaddis e chi li ponet unos cantos atzos, a Filippo sos carabineris lu retenent in su cuarteri issoro finas a s'arvèschida paris cun Badore in antis de los dassare andare.

Filippo est arrenegadu meda cun Badore, chi su pranu suo diat esser disintzertadu istrepitosamente e chi, prus importante, diat aer postu sa bida sua in arriscu. Badore repellit s'acusa e ponet in craru chi dutore Devaddis format parte de sa famìlia de sos inimigos issoro. Filippo li narat a Badore chi no nde podet prus e chi cheret torrare a Parma, Devaddis a sa prima chircat de l'istorare, peroe a pustis si sapit chi est inùtile a insister e atzetat sa detzisura sua.

In tempus de su biazu in betura cun Badore dae Olìana a Orgòsolo, Filippo retzit in su telefoneddu una mutida de sorre sua Katia, sa cale l'informat chi su tumbinu de sa zaja est in pessu istadu iscostiadu pro traballos, e chi non resurtat ch'in intro b'èsseret su brunzete de balore mannu chi sa zaja aiat chertu cun sese addaghi fiat morta. Tando Filippo cumprendet chi est chistione de una mala zogada de sos Devaddis, chi devent tenner carchi aporridore in su campusantu de Parma e chi devent aer tiradu profetu dae sa presèntzia de Filippo in Sardinna pro s'apoderare de su brunzete de sa zaja.

Ascurtende su contu de Filippo, Badore s'assùrvilat e diat cherrer leare su fusile e ochier totu sos Devaddis una bia pro totus. Filippo li narat chi s'assèliet, ca sa bindita est unu pratu gustadu fritu e chi como b'at sa possibilidade de tirare sos loros a cudda famìlia de disaurados.

Filippo torrat a Parma cun Badore in fatu. Su manzanu a pustis de s'arribada issoro, si nche zughent a su campusantu e s'abizant de un'apichete de Sardinnia Ferries postu in su bidru de sa betura de s'interradore. Pagu ora a pustis topant cun custu ùrtimu e, a mèdiu de pregontas cadràbula bariadas, resessint a cumprender chi est chistione de unu sardu e chi s'est apoderatu de su brunzete a cumandu de sos Devaddis. In fines ant a poder derrotare sos inimigos issoro peri bias legales e retzire torra su chi nche lis aiant dogadu.