Casos sardos

Articulu in nugoresu

Pètzas de casu berbechìnu.

Su casu est unu màndicu fentomàu de sa Sardigna, dèpiu a s'antica tradissione pastorale sua.

A commo, s'isula offèrit sa produssione prus manna de casu berbechìnu pèri tottu s'Europa, tantu chi si espòrtan in parìtzos mercàos, mascamènte in s'America de Susu. Unu problema chi b'èssit a campu est chi, a bìas, su casu est suzetu a pirateria alimentare e unos cantos casos, supratòttu in sas Americas, si bènden chin su nomìnzu frassu de Sardo Cheese (un'ammistùru de ingresu e italianu), ma cussos s'isula non la bìen nemmancu chin su cannotzàle.

Istòria

Fìntzas dae sos tempos anticos, sa Sardigna est semper istàda una terra de pastores. Sos nuraghèsos fin, in prus de èsser gherrèris e navigadores, allevadores e fachìan casu. In epoca romana, sos casos sardos arriccàban sa mesa de senadores e patrìtzios. A s'indipendèntzia judicale, su casu sardu benìat esportàu in parìtzas variedades comente su Sardescu, su casu de Torres, su casu arbu de Arbarée, su casu de Caddura. In su mercàu genovesu, sos dàtzios pro importare su casu de Torres fit de tres soddos e mesu, meda de prus cuffòrma a cussos de su casu Paramensis (est a nàrrer, de Parma).

Atteretàntu connottu e istimàu fit su casu sardu in sa dominassione piemontesa: sas cassas reales si arriccàban meda chin sas gabèllas chi sos mercadòres pacàban pro battire a fora su casu a Marsiglia, Napoli, Livorno e Genova. In sa secunda meitàde de s'Ottichèntos, si cumintzèit s'esportassione de su Berbechìnu Romanu (romanu de lùmen, ma fattu in Sardigna) in su mercàu americanu; custu at battìu a sa crèschia de su numeru de berbèches, chi fit colàda dae 850.000 in su 1881 a prus de duos miliones in su 1918.