Educatzione

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Articulu in nugoresu

Tzentru finlandesu pro s'educatzione e sa salude de sos mannos.
Jan Steen (1672)

Sa educatzione est s'atividade, chi sas curturas podent cambiare in su tempus, chi est pro s'isvilupu de sas connoschentzias e facultades sotziales e proprias de una persone.

Picande in analisi sa radichina etimologica, su faveddu benit dae su latinu educĕre (est a narrer "bocare a campu" o "bocare a fora su chi bi at in intro"), paragula cumposta dae ē- ("dae", "foras dae") e dūcĕre ("jucher", "ghiare", "battire"). Sicundu a ateros, benit dae s'ateru verbu latinu educare ("pesare" in su sentidu de imparare a unu pitzinnu comente si depet istare in su mundu).

Sa paragula de "educatzione" a s'ispissu si ponet a pare chin cussa de "imparu", mancari chi s'urtima cherjat inditare una tecnica chi punnat a "trasmitter" sapidorìa. Mancari chi sas istrategias istitutzionales podant esser parte de unu prozetu educativu, su significu de "educatzione" est prus largu e bolet narrer, prusaprestu, a nde bocare a fora una calidade o cumpetentzia chi galu non tenet manera de si esprimer a massimu.

Eppuru, mancari chi s'etimologia niet su beru, bi at galu cunfusione meda a pizu de sa paragula. In medas curturas, "educada" est una persone chi sichit normas sotziales (péri non iscritas) de manera curreta; in ateras, comente in cussa anglosassone, narrer education est su matessi de boler narrer "imparu". Su chi est tzertu, de cada manera, est chi sos duos significos (unu chi pertocat una persone ischìa e s'ateru chi pertocat su cumportamentu chi tenet) sunt a curtzu meda, mancari chi non si los depat cunfunder.

Bi at tres tipos de educatzione: cussa formale, cussa non formale e cussa informale. Su primu campu de su ischire chi at istudiàu sos problemas a pizu de s'educatzione fit sa pedagogia, chi zirat in tundu a s'educatzione de sos piseddos. De pac'ora est naschia sa dissiplina de sas issentzias de s'educatzione e de sa formatzione, chi pertocant fintzas s'edade a mannu, fachènde de sa paragula "formatzione" su matessi de "educatzione".