Femmina accabadora

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Custa pàgina cheret iscrita in sardu.


In Sardigna no si praticaiat "s'eutanasia". Custa fut cosa de sa "femina accabadora" chi procuraraiat sa morte a zente in agonia.Istudios approfundidos ant agatadu in curias de diotzesis sardas e archivios, chi custa figura fut vera.

S'accabadora fut una femina chi giamada dae sos familiares de su malaidu terminale, lu bocchiat faghindeli finire sas suferentzias suas. Un'atzione piadosa pro su moribundu, ma puru atzione netzessaria a sa vida de sos parentes, e de pius pro sas classes sotziales pius poberas; in "li stazzi" de sa Gallura e in biddigheddas lontanas dae su duttore dies medas a caddu, serviat a brivare su malaidu de tribulias longas e dolorosas.Sa femina accabadora arrivaiat a sa domo de su moribundu sempre de notte, e a poi chi custa aiat fattu bessire sos familiares chi l'aiant giamada, intraiat in s'aposentu de sa morte; aberiat sa janna e su moribundu dae si lettu sou de agonia, idiat bintrende sa femina accabadora bestida de nieddu cun d'una munnedda tirada in altu pro si cuare sa cara, e cumprendiat chi sa suferentzia sua fut accanta a finire. Sa femina bocchiat su malaidu cun d'unu cuscinu o li daiat unu colpu de matzola faghindelu morrere. S'acabadora si c'andat a sa cua comente chi epperat fatu una "missione" e sos familiares de su malaidu pro su servitziu fattu a su parente issoro li offriant produtos de sa terra. Guasi sempre su colpu lu daiat in fronte (in conca) e dae inoghe fortzis sa paraula "accabadora", dae s'ispagnolu acabar, finire, chi cheret narrere "dare in conca". Sa matzola fut una ispecie de fuste fatu apposta e chi si podet biere in su " Museo Etnografico Gallura".

Est unu ratu de ozzastru longu 40 centimetros e largu 20, cun d'unu manigu chi permitit de lu manizare in manera segura e pretzisa. Sa matzola chi est in su Museu Etnografico Gallura, l'ant agatada in su 1981: s'accabadora l'aiat cuada in d'unu muru ruzu affacca a unu coile betzu chi una olta fut domo sua. (Versione Logudoresa. Sighit sa versione campidanesa, e un ateru testu in italianu).

Finas a unas cantu dexenas imoi in Sardigna nci fiat s'eutanasia. Fiat cosa de “sa fèmina acabadora” a pricurai sa morti a sa genti in agonia. Stùdius fundudus e anàlisis de sa dogumentatzioni agatada anke cùrias e diòtzesis sardas e museus, ant atzertau ca custa figura fiat bera.

S’acabadora fiat una fèmina ki, tzerriada de is familiaris de su malàidu terminali, du bociat faendi acabai is suferèntzias suas. Una atzioni piedosa po su moribundu ma finas una atzioni netzessària a sa vida de is parentis, prus ca totu po is crassis sotzialis prus pòburas: in is stazzi de sa Gaddura e in is biddixeddas atesu de unu mèigu medas diis de cuaddu, serbiat a campai a su malàidu tribulias longas e dolorosas.

Sa fèmina acabadora lompiat a sa domu de su moribundu sempri a de noti e, pustis ca iat fatu bessiri is familiaris ki d’iant tzerriada, intràt in s'aposentu de sa morti: oberiat sa genna e su moribundu, de su letu suu de agonia, biiat intrendi sa fèmina acabadora bistia de nieddu, una de is gunneddas tirada apitzus a di cuai sa faci, e cumprendiat ca sa suferèntzia sua megàt de spaçai. Sa fèmina bociat su malàdiu cun su coscinu, opuru di donàt su corpu de “su matzolu” faendiddu morri. S’acabadora si ndi andàt a s'iscusi, casi ki essit fatu una missioni, e is familiaris de su malàdiu di narànt gràtzias meda po su serbìtziu fatu a su parenti insoru oferendiddi produtus de sa terra.

Casi sempri su corpu pigàt a sa fronti, e de innoi, forsis, su fueddu acabadora, de su spannyolu acabar, spaçai, ki a strintu bolit nai “donai a conca”. Su matzolu fiat una spètzia de fusti fatu aposta e ki fait a biri in su “Museo Etnografico Galluras”. Est unu nai de ollastu longu 40 centìmetrus e largu 20, cun d-unu mànigu ki permitit a du manijai de manera sigura e pretzisa. Su matzolu ki est in su museu Galluras, d'ant agatau in su 1981: s’acabadora d'iat cuau in d-unu muru burdu acanta de unu medau beçu ki una borta fiat domu sua.

In Sardigna s’accabadora ha esercitato fino a pochi decenni fa, soprattutto nella parte centro-settentrionale dell’isola. Gli ultimi episodi noti di accabadura avvennero a Luras nel 1929 e a Orgosolo nel 1952. Oltre i casi documentati, moltissimi sono quelli affidati alla trasmissione orale e alle memorie di famiglia. Molti ricordano un nonno o bisnonno che comunque ha avuto a che fare con la signora vestita di nero. A Luras, in Gallura, s’accabadora uccise un uomo di 70 anni. La donna però non fu condannata e il caso fu archiviato. I carabinieri, il Procuratore del Regno di Tempio Pausania e la Chiesa furono concordi che si trattò di un gesto umanitario. Infatti tutti sapevano e tutti tacevano, nessuna condanna sembra sia stata mai perpetrata nei confronti di questa donna missionaria che si faceva carico materialmente e moralmente di porre fine alle sofferenze del malato. La sua esistenza è sempre stata ritenuta un fatto naturale... esisteva la levatrice che aiutava a nascere, esisteva s'accabadora che aiutava a morire. Questa figura è espressione di un fenomeno socio-culturale e storico e la pratica dell’eutanasia “ante litteram” nei piccoli paesi rurali della Sardigna è legata al rapporto che i sardi avevano con la morte. Nella cultura della comunità sarda, non è mai esistito una vera paura di fronte agli ultimi istanti della vita dell’uomo. Si può anzi dire che i sardi avessero una propria e personale gestione della morte.