Montasio

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.

Su Montasio est unu casu italianu cun Denumenadura de orìzine protèghida.

Su Montasio DOP est unu casu tìpigu friulanu, che devet sighire protzeduras rìzidas e inditadas e fatas respetare dae su Cussorzu, chi tenet sa sea sua in Codroipo (Ùdine).

Leat su nùmene dae s’artupranu fontomadu de su Montasio, in ue si produet su casu zai dae su 1.200, inche s’Abadia de Moggio Udinese si sunt afinadas sas primas tènnigas de produidura, cando chi sos primos atopos de su nùmene datant de su 1775 in unos cantos documentos subra de sos prejos de su casu inche San Daniele del Friuli.

Sos ingredientes sunt: late boìnu, chi devet rispetare lìmites pro su chi pertocat sa càriga batèriga, sale e cragu. S’istajonadura, intames, dimandat unu mìnimu de 60 dies. In s’atualidade, est produìdu e istajonadu in totu su territòriu de sas provìntzias de Ùdine (17 sòtzios produidores), Pordenone (11), Gurissa (1), Bellunu (1), Trebisu (10) e in parte de su territòriu de sas provìntzias de Pàdua (1) e Benètzia (2).

Sa zona de produidura de su casu Montasio incruet totu su Friuli Benètzia Zùlia e in Bènetu sa provìntzia de Trebisu e sa de Bellunu, sa provìntzia de Benètzia finas a Chioggia e sa parte tramuntanesa de sa provìntzia de Pàdua.

Su Montasio leat unu sabore, un’assempru, unu colore e una cunsistèntzia diferentes cunforme a sos meses de istajonaduras. Si nde diferèntziant unu tipu friscu, unu medianu e un’archibetzu. Cando est friscu (unu mese, 45 dies, duos meses), tenet unu sabore deligadu, sa pasta est arba e tipigamente ograda, sa crosta est arba e modde. A medida chi aumentat s’istajonadura, su sabore devenit prus aromàtigu, sa crosta si faghet prus tosta, su colore devenit grogu, e sa pasta dae modde si faghet pudre e tosta.

Su Montasio, mescamente cun diferentes istajonaduras, est s’ingrediente printzipale de unu de sos pratos chi caraterizant de prus sa coghina friulana, su frico, e est zenerarmente impreadu in Friuli in su màndigu naradu “polente e formadi”.