Peter Higgs

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Peter Ware Higgs (Newcastle upon Tyne, 29 maju 1929Edimburgu, 8 abrile 2024) est istadu unu fìsicu britànnicu.

Peter Higgs
NàschidaPeter Ware Higgs
29 maju 1929
Newcastle upon Tyne
Morte8 abrile 2024
Edimburgu
Tzitadinàntziabritànnica
TraballuFìsicu
Contributos de importuTeoria de su Bosone de Higgs

Laureadu e ispetzializadu in su King's College de Londra, at tentu sa càtedra de fìsica teòrica in s'Universidade de Edimburgu, in ue, dae su 1996, est istadu professore emèritu. Est istadu membru de sa Royal Society inglesa.

Biografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Est connotu prus che totu pro sa proposta de is annos sessanta, a intro de sa teoria eletro-dèbile, chi punnat ispricare s'orìgine de sa massa de is partigheddas elementares in generale e de is bosones W e Z is s'ispetzìficu. Su mecanismu de Higgs previdet una partighedda subatòmica noa, su bosone de Higgs, connota fintzas cun su nomìngiu de "Partighedda de Deus", chi no est mai pràghidu a Higgs.[1][2] Peter Higgs, chi est àteu, timiat chi custu nòmine poderet ofèndere a is persones de fide religiosa.[3]

Higgs at ismanniadu sa teoria sua in su 1964, mentras passigiaiat peri is montigros iscotzesos de su Cairngorm; torradu a su laboratòriu, at decraradu de nd'àere pesadu "una grandu idea".[4][5]

Mancari su bosone de Higgs no esseret istadu ancora iscobertu in esperimentos de atzellerada de partigheddas, su mecanismu de Higgs fiat giai atzetadu dae ora meda comente a parte de importu de su mollu istandard e si previdiat chi su Large Hadron Collider de su CERN de Ginevra, chi at comintzadu a frunire datos dae su mese de onniasantu de su 2009, nde poderet cunfirmare s'esistèntzia.

Su 4 de argiolas de su 2012 su CERN at annuntziadu, in su cuntestu de is esperimentos ATLAS e CMS, s'osservatzione de una partighedda cumpatìbile cun su bosone de Higgs.[6] A s'annùntziu, sètzidu in sa platea de s'auditòrium, ddoe fiat Higgs etotu, chi at retzidu sa noa cummovende·si.[7]

Pro su grandu contributu suo a sa fìsica teòrica, Peter Higgs est istadu premiadu bortas medas, comente sa medàllia Dirac e su prèmiu Wolf pro sa fìsica. S'iscientziadu at refudadu però de retirare s'ùrtimu prèmiu, gestidu dae una fundatzione israeliana, decrarende de non cumpartzire sa polìtica cravosa de su paisu cara a sa Palestina.[8]

In su 2013 dd'ant assinniadu su Prèmiu Nonino "Mastru de su tempus nostru".

Su 8 de santugaine de su 2013 est istadu onoradu cun su Prèmiu Nobel pro sa fìsica pro sa teorizatzione de su bosone chi portat su nòmine suo.

Est mortu su 8 de abrile de su 2024 Edimburgu, a s'edade de 94 annos[9].

Riferimentos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. Su nomìngiu paret chi bèngiat dae su testu de ispainadura sientìfica de su prèmiu Nobel Leon Lederman "The God Particle: If the Universe Is the Answer, What Is the Question?" de su 1993; custu tìtulu est su resurtadu de sa tzensura de s'editore de "Partighedda dannada" ("The goddamn particle"), chi Lederman aiat seberadu pro sa dificultade de dd'agatare cun is ainas de chirca.
  2. (EN) Key scientist sure God particle will be found soon | Reuters, in reuters.com. URL consultadu su 3 maggio 2019.
  3. (IT) Scoperta la "particella di Dio" adesso l'universo è più stabile, repubblica.it, 4 luglio 2012. URL consultadu su 5 luglio 2012.
  4. S. Bhattacharya, Prof. Higgs and his boson, scribd.com, 24 aprile 2006.
  5. (EN) Peter Higgs and that elusive boson, in web.archive.org, abrile 2008. URL consultadu su 10 abrile 2024 (archiviadu dae s'url originale su 22 làmpadas 2009).
  6. (EN) CERN experiments observe particle consistent with long-sought Higgs boson, press.web.cern.ch, 4 luglio 2012. URL consultadu su 4 luglio 2012 (archiviadu dae s'url originale su 5 trìulas 2012).
  7. Elena Dusi, Scoperto il Bosone di Higgs, repubblica.it, 4 luglio 2012.
  8. Samira Ahmed, Why Professor Peter Higgs is Massive: the man behind the particle, samiraahmed.co.uk, 18 dicembre 2011.
  9. (EN) Davide Castelvecchi, Nature magazine, Peter Higgs, a Giant of Particle Physics, Dies at 94, in Scientific American. URL consultadu su 10 abrile 2024.

Bibliografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]