Amore

Su amore (o sa istìma) est unu sentìdu de affettu, simpatia e aderimentu profundu pro un'attera persòne, un'animale, unu ozètu o fìntzas unu cuntzèttu, una bidèa. Oppuru si pòdet intènder, dae su puntu de bìsta iscientìficu, comènte una impéllida chi ispìnghet s'òmine a una persòne.

S'amore "romanticu" tènet unu signìficu pretzìzu: cando s'amore tra duos èsseres umanos tènet caratteres chi lu accùrtzient a su romanticìsmu (consuntziòne, comunione, affettu e carìgnu, passione fisica, limerence), custu si nàrat "amore romanticu" pro lu istesiàre dae s'istìma chi s'omine tènet pro sa famìlia sua e atteros esseres umanos o animales. Su faèddu si impitat fìntzas pro definire una passione pro càlchi cosa (un'attividade, unu ozètu) o una daidùra a un'ideale, pro esèmpiu religiòsu.

S'amore, in sardu, tènet unu campu denotativu ampiu meda, coberìnde tottu custas cosas:

Amore pro sa famìlia.
Amore pro sos amìgos.
Amore pro isse etòttu.
Amore romanticu.
Amore sessuale.
Amore platonicu, amore in ue sa fisicidàde est unu mèdiu ebbìa pro s'amore ispirituale.
Misericordia empatica abìa sos famìdos, sos animales fèrtos e sos bisonzòsos.
Amore ideale pro punnàre a un'idea.
Amore politicu e sotziale pro sos printzipios chi sa persòne sìghit, pro sa natzione o sa patria sua, s'onore e s'indipendèntzia.
Amore de fìde, intèsu comènte daidùra profunda a (unu) Deus.

In grègu antìgu bi nd'at medas de faèddos pro inditàre sas parìtzas castas de amore.

Agape (αγάπη) est un'amore de resòne, chène cunditziòne, fìntzas cando non si bì lu tòrrat: est s'amore chi b'at in su Vanzèliu.
Philia (φιλία) est s'amore de affettu e piaghère: dae cùe si bi aisètat chi sìat torràdu, pro esèmpiu tra amìgos.
Eros (έρως) est s'amore sessuale.
Anteros (αντέρως) est s'amore chi in s'attera persòne agàtat currispondèntzia.
Himeros est su disìzu fisicu chi chèret a bi lu torràre a lèstru.
Pothos est sa bràma pro unu bìsu o idèa pro chi bi punnàmus.
Stοrge (στοργή) est s'amore de appartenèntzia, pro esèmpiu tra parèntes e carrales de su matèssi sàmbene.
Thelema (θέλημα) est su piaghère de fàgher càlchi cosa.

A dòntzi mòdu, fìntzas in grègu antìgu est màlu a distìngher bene sos sentìdos varios e, de gai, a bòltas agatàmus "agape" cun su matèssi signìficu de "eros", e su verbu "agapào" chi bòlet nàrrer sa matèssi cosa de "philèo" (comènte in sa Bibbia de su Testamentu Antigu).

S'ebràigu tènet sa paràula ahava pro affettu e favore, ma sa chi tènet prus impòrtu est sa paràula khesed chi pònet a pàre sos cuntzètos de affettu e cumpassiòne e, a bòltas, si bòrtat a "bonucòro".