Carta de Logu

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Articulu in logudoresu

Prima pàgina de sa Carta de Logu

Sa Carta de Logu est su còdighe de leges, emanadu dae Eleonora de Arborea in su 14 de abrile de su 1392, cun s'intentu de dissiplinare in manera orgànica, coerente e sistemàtica unos cantos setores de s'ordinamentu zurìdicu. Cumprendet unu còdighe tzivile e penale e unu còdighe rurale. Su bisonzu de una codificatzione b'est semper istadu, pro nche superare situatziones dissiplinadas in manera non crara e cumplessa, a manera de render difìtzile meda e a bias arbitrària s'atuatzione de su deretu e s'aministratzione de sa justítzia. Sa Carta de Logu, in prus, sinzat una tapa fundamentale pro sa costitutzione prena de s'istadu de deretu, est a narrer, un'istadu in ue totus devent rispetare e osservare sas normas zurìdicas. Pro sas temàticas tratadas, comente sa tutela e sa positzione de sa fèmina, s'usura e sa defensa de su territòriu, sa Carta est galu oe de atualidade manna.[1]

Fit abarrada in vigore, in su Rennu de Sardigna, finas a su 1827, cando fiat istadu emanadu su còdighe felitzianu.[2]

Incipit[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

S'incipit de sa carta de logu est meda famadu:

« Cum scio. Siat causa qui su acrescimentu et ex altamentu dessas provincias:rexiòes et terras descèdent et bengiant dae sa iusticia et qui per issos bonos capidulos sa superbia dessos reos et maluagios hominis si affrenent et constrin ghant ad cio quisos bonos et puros et innocentes pozant viuer et istare ìter issos reos ad segurtades pro paura dessas penas eissos bonos prossavertudi dessu amore siant tottu hobediètes assos capidulos et ordìamètos de custa carta de loghu Impero. Nos elionora proissa gracia de deus iuyghissa de arbaree contissa de ghociani et biscòtissa de baso. Deliberando qui sos fideles et subdicosnostros dessu rennu nostru de arbaree. Siant informandos de capidulos et ordinamètos prossos quales pozant viuere et si pozant conseruare insa via dessa viridadi et dessa iusticia et in bono pacifichu et tranquillu istadu. Ad honore de deus omnipotente et dessa gloriosa virgini madonna sancta maria mama sua:et pro còseruare de iusticia et pacifichu tranquillu et bonu istadu dessu pobulu dessu rennu nostru predicto et dessas ecclesias regiones echesi astighas et dessos lieros et bonos hoìs et pobulu tottu dessa dicta terra nostra et dessu rennu de arbaree fachimussas ordìatiòes (e)t capidulos infra scriptos sos qualis bolemuset comandamus expresamenti qui si deppiant attenne et oseruare prolegie per ciaschaduno dessu iuyghadu nostru de arbaree per dittu in iudiciu et exstra. Sa cartha de loghu sa quali cum grandissimo et prouìdimèto fudi facta per issa bòa memoria de iuighi. Margiani padre nostru in qua directu iuyghi de arbaree nò essendo correcta per ispaciu de .xvi.annos passados commo per

multas varietadis de tèpus bissognando de necessitadi. Corrigerela et mèdari.Considerando sa veridadi et mutaciòe dessos tèpos qui suntu istadu eghidus poscha et issa conditione dessos hoìs qui est istadu dae tandu inoghi multu per mutada: et plus per qui ciaschuno est plus inqueniuili assumalu fageri qui nò assu bñ dessa replubigha sardischa. Cum deliberadu consigiu. Illa corrigemus et fagemus et mutamus dae bene in megius et comandamus qui si deppiant obseruare integramète daessa sancta die innantes per illu modo infra scripto cio est. »

(Incipit)


Notas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. Sa Carta de Logu, in Sardegna Cultura. URL consultadu su 18 maju 2021 (archiviadu dae s'url originale su 18 maju 2021).
  2. Manuela Ennas, Su 14 de abrile de su 1392 sa Carta de Logu est intrada pro semper in s’istoria de sa lege, in Sardiniapost, 14 abrile 2020. URL consultadu su 3 maju 2020.

Bibliografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Birocchi I. e Mattone A., La carta de logu d'Arborea nella storia del diritto medievale e moderno, Laterza, 2004.

Acàpius de foras[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]