Conchista islàmica de Sitzìlia

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Artìculu in LSC

Sa ruta de Siracusa in manu àraba (dae su Madrid Skylitzes)
Cuartu de dinar de oro coniadu in Sitzìlia in su 879 p.C. durante su regnu aghlabida

Sa conchista islàmica de Sitzìlia at acontèssidu intre su 827 cun s'isbarcu in Mazara del Vallo, e su 902, mancari s'ùrtima tzitade bizantina de su thema de Sikelia a rùere est istadu, su 5 maju 965, Rometta, chi aiat sighidu a resistire a sola.

Cun totu chi sa Sitzìlia aiat patidu bardanas a banda de sos musulmanos fintzas dae sa metade de su de 7 sèculos, custas fiant finalizadas a su sachìgiu e no aiant minetzadu mai su controllu bizantinu. S'oportunidade pro sos emiros aghlabidas de Ifriqiya fiat arribada in su 827, cando su cumandante de sa flota bizantina isulana, Eufèmiu, si fiat rebelladu. Derrotadu dae sas fortzas lealistas e bogadu dae s'ìsula, Eufèmiu aiat chircadu s'agiudu de sos Aghlabides, chi aiant imbiadu un'esèrtzitu a invàdere sa Sitzìlia cun s'iscòticu de l'agiudare. Eufèmiu fiat nointames istadu luegus postu a unu cantone. Unu primu assàltiu a sa capitale Siracusa, aiat fallidu, ma sos musulmanos fiant istados capatzos de refudare su cunsighente contratacu bizantinu e de si fàghere meres de carchi fortilesa. Cun s'arribu de afortiamentos de s'Àfrica e de a al-Andalus, in su 831 aiant conchistadu Palermo, chi fiat fata capitale de sa noa provìntzia musulmana.

Su guvernu bizantinu aiat imbiadu unas cantas ispeditziones pro rebusare sos invasores, ma impinnadu in sa gherra contra sos Abasidas in sa frontera orientale e contra sos Saraghinos de Creta in su Mare Egeu, non fiat istadu capatzu de agatare fortzas sufitzientes pro bogare a sos musulmanos, sos cales pro sos tres de deghes de annos a sighire aiant sachigiadu sos possedimentos bizantinos agatende agiomai peruna opositzione. Sa fortilesa de Enna in su tzentru de s'ìsula fiat istada su printzipale baluardu bizantinu contra de s'invasione musulmana, fintzas a sa ruta sua in su 859. Sos musulmanos aiant annaghidu a coa sa pressione in sa parte orientale de s'ìsula, e, a pustis de unu assìtiu longu, aiant conchistadu Siracusa in su 878. Sos Bizantinos aiant mantentu su cuntrollu de carchi fortilesa in su cuadrante nord-orientale galu pro unos cantos deghes de annos, e sos intentatos issoro de riconchista aiant sighidu fintzas a su de 11 sèculos, mancari non aiant pòdidu disafiare a berus su cuntrollu musulmanu.

In suta de sa dominatzione musulmana, sa Sitzìlia aiat prosperadu, finende a sa fine pro s'istesiare de Ifriqiya formende un'emiradu sèmi-indipendente. Sa comunidade musulmana de s'ìsula aiat subrabìvidu a sa conchista normanna de Sitzìlia de su 11 de sèculos e aiat prosperadu pro fintzas suta de sos re normannos.