Dii Mauri
Articulu in logudoresu
Sos Dii Mauri ("Divinidades Mauras") sunt unu grupu de divinidades berberas chi fint parte de su panteon numida e mauru e fint abbarrados totu su tempus peri s'imperiu romanu fintzas a sa cristanizatzione de s'Africa romana.
Problematica
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]Su numene genericu de Dii Mauri benit dae sos magistrados romanos, chi nche aiant postu a pare unu muntone de divinidades locales. Sos romanos fint pro amparare una politica pro si cuntziliare cun sas divinidades locales, chi non fint integradas a su panteon romanu e no aiant pigadu profetu dae sa protzedura de s' Evocatio.
Gabriel Camps nde at bogadu unu numeru chi fit prus de 50, totu divinidades in ligàmene cun sa natura. Sos Dii Mauri diant a essere divinidades secundarias chi non fint integradas a su panteon, comente Ba'al Hammon a Saturnu o Tanit a Zunone Tzeleste.
Una resone in prus pro custu numene podet essere istadu su problema de bortare dae su berberu a su latinu su numene de custas divinidades. Difatis, sigundu a Gabriel Camps pro "mauru" si intendiant inditare totus sas populatziones africanas chi non si fint romanitzadas.
Carateres
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]Sos Dii Mauri non fint assimizados a sos Olimpios de sa Greghia antiga e fint in totu e pro totu divinidades africanas.
Cussas rapresentadas sunt oto. De calchiduna si connoschet su numene: in sa Numidia e s'Afriga proconsulare, bi fint Macurgum, deus gherreri, Macurtam e Iunam, sos caballeris; in Mauretania, bi fit sa dea Aulisua.
Gabriel Camps distinghet paritzas categorias: sa prima sunt divinidades in grupos de sete, chimbe o tres, comente "panteon locales minores". Sa categoria de duos, fata de una duzina, tenet numene de sos umanos. S'urtima categoria tenet totu numenes ligados a toponimos.
Fontes epigrafigas
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]Sa zente si poniat a addiosare meda custas divinidades ma, sigundu a Gabriel Camps, sas fontes epigraficas in ue si podent agatare sunt pagas abberu, ca non fint ogetu de notas iscritas. S'istudiosu narat chi sunt petzi binti, datadas intra sa fine de su segulu de duos e su de tres. Su matessi autore creet chi sos dedicadores fint ofitziales o militares, e no est de accordu cun sas teorias de Jules Toutain o, prus de pag'ora, Elizabeth Fentress o Marcel Bénabou.
Rapresentaduras
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]Su museu de Chemtou mustrat unu relevu de calchina chi aiant agatadu in su matessi logu, in ue bi sunt oto divinidades a costazu de s'atera.
Su museu natzionale de Bardo in Tunisia presentat unu bassu-relevu iscobertu in Béja, in ue sas sete divinidades sunt a conca segada: sos caballeris Macurtam e Iunam, Bonchor in su tzentru e sas deas Vihinam e Varsissima. Mohamed Yacoub narat chie sunt prus a minudu: Bonchor in mesu, Varsissima e Vihinam, Macurgum a dereta e Matilam a manca; duos caballeris affiancant su bassu-relevu, Magurtam a manca e Lunam a dereta. S'opera est datada a su segulu de tres.