Edina Altara

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Edina Altara
Edina Altara in su 1924
Nàschida9 de trìulas de su 1898
Tàtari
Morte11 de abrile de su 1983
Lanusei
GenitoresMama: Gavina Campus
Babbu: Eugenio Altara
CòjubeVittorio Accornero de Testa
TraballuIllustradora, decoradora, pintadora, tzeramista e istilista de moda
Situ ufitziale
http://www.edinaaltara.it

Edina Altara (Tàtari, 9 trìulas 1898Lanusèi, 11 abrile 1983) est istada un'illustradora, decoradora, pintadora, tzeramista e istilista de moda sarda.

Biografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Sa de tres de bator sorres (Aurora, Lavinia e Ìride), Edina Altara naschet e creschet in Tàtari, in una famìlia burghesa. Su babbu, Eugenio Altara, fiat un'oculista originàriu de Vitzi (Nùgoro) e sa mama, Gavina Campus, beniat dae una famìlia rica de Patada (Tàtari). Giai dae pitzinna Edina ammustrat una notèvole mira pro su disinnu, sos colores e s'impreu de su paperi. Giòvana a beru, incoragida fintzas dae su pintore tataresu Giuseppe Biasi, amigu de famìlia, incumentzat sa carriera artìstica sua comente a autodidata e a petzi degheoto annos, in su 1917, in sa mustra de sa Società degli Amici dell'Arte de Torinu, tenet s'onore de bìdere comporadu dae su re Vittorio Emanuele III su collage suo "Nella terra degli intrepidi sardi" (connotu fintzas cun su tìtulu "Jesus salvadelu"), chi oe est espostu in su Quirinale.

Artistas che a s'iscultore Leonardo Bistolfi lis iscrient lìteras de elogio e su traballu suo benit signaladu dae crìticos de importu, intre sos cales bi sunt Ugo Ojetti, Raffaello Giolli, Margherita Sarfatti, Corrado Ricci e Luigi Bartolini.

A pustis de su cojuiu cun Vittorio Accornero de Testa, illustradore connotu cun su pseudònimu de Victor Max Ninon, traballat comente a illustradora déco in paris cun su maridu, e sos traballos in collaboratzione benint firmados Edina e Ninon. In sos annos '20 e '30 realizat medas cartulinas pro sas domos editoras milanesas Degami, Cecami e N.M.M., e medas calendarieddos pro sos barbieris pro aziendas de cosmèticos che a sa Viset (1923, 1924, 1928), sa Gi.Bi.Emme (1928), sa Caleri (1925), sa Valli (1941, 1942) e sa Bertelli (1939, 1950, 1951).

Sa tzeràmica[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

"Donna in costume", un'òpera in tzeràmica de Edina Altara de sos annos '40. Oe est esposta in su museu Ciusa de Nùgoro

Intre sas fainas prus connotas de Edina Altara b'at cussa de sa produtzione tzeràmica, a sa cale s'artista si dèdicat partinde dae sos annos trinta. S'interventu de Edina in sa tzeràmica, nointames, si lìmitat a sa creatzione de sos disinnos. A prodùere sas òperas (lados, pratigheddos e matonellas pintadas sutabidrina, cun curnisas sardas o in palma nana, custas ùrtimas realizadas dae Iride Altara), est sa dita tataresa Margelli (una butega de prendas e artìculos de donu), chi nd'afidat sa realizatzione a sa Manifatura Ceramiche Faentine de Minardi. Si connoschet fintzas unu pratu, intituladu "A convegno", prodùidu dae sa Lenci de Torinu. A sa fine de sos annos trinta, pro more de sas dificultades de sa gherra, s'artista colat a sa tècnica “a fritu” (decoradura cun colores sintèticos subra tzeràmicas smaltate in biancu), prus econòmica, e faghet intrare sas sorres Iride e Lavinia in sa realizatzione de sos abbotzos suos, dende bida belle a una impresa familiare minoredda. Sos abotzos, realizados a collage dae Edina, a pustis de èssere riproduidos in tzeràmica cun sa tècnica de sa puntinadura a spolvero si traduiant in immàgines assutas e sintèticas. Custas matonellas, in paris chi in sa butega Margelli, benint bèndidas in sa butega de Arte Sarda Ferrigno de sa Maddalena. De sas matonellas prodùidas cun sa tècnica a fritu, si connoschent una setantina de sugetos diferentes. Pro sa majoria si tratat de figuras feminiles (cussas maschiles sunt pagas a beru). B'at carchi maternidade, ma de su restu sunt petzi figuras sìngulas. De sas matonellas e de sos lados realizados a Faenza, si connoschent una ventina de sugetos. Medas de cussos sunt iscenas cun prus persones. Custos sugetos beniant traduidos siat in subra de pratos de mannàrias diferentes, dae sos minores a beru a cussos mannos a beru (si connoschet un'esemplare de su pratu "A Cunvegno" de una sessantina de tzentìmetros de diàmetru), siat in subra de matonellas. De su matessi disinnu, difatis, est possìbile agatare siat sa versione in matonella chi cussa in pratu.

Sa moda[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

In cussu matessi perìodu, Edina si dèdicat fintzas a sa moda e a sa decoradura. Artista polièdrica, disegnadora àbile, illustradora sensìbile e fantasiosa e creadora de moda, a pustis de s'ischirriada amistosa dae su maridu, in su 1934, aberit in Milanu, in sa domo sua, un'atélier in gradu de atirare una clientela fina.

Dae su 1941 a su 1943 collàborat cun sa rivista Grazia, realizende figurinos de moda. Dae su 1942 incumentzat a collaborare cun sa rivista feminile Bellesa, dirìgida dae Gio Ponti, de su cale, partinde dae su 1946, divenit collaboradora; ornat, intre s'àteru, medas arredos firmados dae su designer italianu. Gasi, intre sos annos baranta e sos annos sessanta sa collaboratzione sighida cun Ponti esaltat sa creatividade sua, chi si moet intre progetos de arredu e disinnu publicados in rivistas autorèvoles che a Istile e Domus. Semper in su perìodu de sa collaboratzione sua cun Gio Pontes, Edina Altara at tentu modu de traballare a sa decoradura de sos arredos de chimbe transatlànticos: Conte Grande, Conte Biancamano, Andrea Doria, Oceania e Africa.

In sa carriera longa sua Edina Altara at illustradu una trintina de libros pro pitzinnos e at collaboradu cun rivistas e periòdicos medas (disegnende illustratziones de moda, contos e publitzidades), intre sos cales: La Sorgente, In Penombra, Rivista Sarda, Il giornalino della Domenica, Cuor d'oro, La Donna, Giornale dei Balilla, Noi e il mondo, Lidel, Fantasie d'Italia, Scena illustrata, Per voi Signora, Bellezza, Rakam, Grazia, La Lettura, Fili Moda, Sovrana, La Fiaccola, Il Secolo XX.

Òperas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  • Nùgoro, in su museu MAN - Museu de arte de sa provìntzia de Nùgoro est possìbile bìdere su collage S'Isposa de su 1919, donadu dae s'Altara a su pintore Melkiorre Melis.
  • Ulìana, in su resort Su Gologone est possìbile ammirare una colletzione rica de tzeràmicas (matonellas e lados) realizados dae s'Altara intre sos annos trinta e sos annos baranta.
  • Roma, in su Quirinale, in sa Loggia de Onore, est espostu su collage de su 1916 intituladu "Nella terra degli intrepidi sardi - Jesus salvadelu", comporadu in su 1917 a Torinu dae su re Vittorio Emanuele III.

Bibliografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Àteros progetos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Ligàmenes esternos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Controllu de autoridadeVIAF (EN45412261 · ISNI (EN0000 0000 5384 5913 · Europeana agent/base/37910 · GND (DE130555878 · LCCN (ENno2006120801 · SBN (ITUBOV061963 · SUDOC (FR131212788 · WorldCat Identities (ENno2006-120801