Ermafroditismu
Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:
S'ermafroditismu est una cunditzione caraterizada dae sa presèntzia in un'èssere biu de òrganos reprodutivos funtzionales de is duos sessos, masculinu e femininu.[1][2]
S'ermafroditismu podet èssere simultàneu o secuentziale. In su primu casu s'organismu tenet ambos duos sessos durante totu sa vida fèrtile, mentras chi in su segundu càmbiat de sessu in su tempus. Chi s'organismu est masculinu e a pustis si faghet fèmina, est protàndru. Si sutzedet a su revessu, est un'organismu protogìnu.[3] Sa majoria de sos ermafroditas secuentziales petzi càmbiant de sessu una borta, mancari s'agatet carchi ispètzie chi ddu podent fàghere prus bortas.[4]
S'istrategia reprodutiva de s'ermafroditismu est ideale pro animales a chi costat agatare àteros èssere pro s'aparigare, chi siat pro s'hàbitat in ue bivent, pro sa densidade de populatzione bàscia, pro s'isulamentu o sa mobilidade lenta. S'isvantàgiu chi a s'àtera banda rapresentat est una efitzèntzia minore in is tareas reprodutivas pro neghe de sa farta de ispetzializatzione.[5]
Si narat ca sa majoria de sos ermafroditas non siat funtzionale, ca mancari est possìbile, est pagu comunu (susetotus in is animales) chi acontesset s'autofecundatzione, sa cale s'agatat a berus petzi in unu nùmeru limitadu de ispètzies ermafroditas.[6]
No est de cunfùndere cun su pseudoermafroditismu, chi descriet is animales chi internamente tenent órganos reprodutivos de unu sessu pero esternamente cumparent comente chi portent òrganos de su sessu opostu.
Ispètzies ermafroditas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]
S'ermafroditismu est rapresentadu ampramente intre is prantas cun frores (angiospermas). In is animales s'ermafroditismu beru a mèdiu de reprodutzione s'agatar in is invertebrados comente s'istedda de mare, sintzigorros e tziringones; e, in pisches vàrios.[7] Esempros de ermafroditas secuentziales, chi benint a èssere sas ispètzies chi cambiant de sessu durante su cursu de sa vida, sunt pisches de famìlia Centropomidae de Serranidae.[8][9]
Ermafroditismu in s'ispetzie umana[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]
In is umanos s'agantant prusaprestu casos de pseudoermafroditismu, mentras ca s'ermafrodismu a berus est una cunditzione rara meda. Su tèrmine mèigu ermafroditismu s'àplicat a is casos cun gònades cun tessidu de ambos is sessos in proportziones vàrias, dae chi in parte cuntenent follìculos ovàricos e tùbuols seminìferos in sa matessi gònade (ovotestis). Nointames est istada averiguada in is umanos sa capatzidade de prodùire òvulos e ispermatozoos in paris tempus, giai ca tìpicamente unu de is duos tipos non s'isvilupat in manera curreta.[10]
Riferimentos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]
- ↑ (EN) hermaphrodite, in merriam-webster.com.
- ↑ (ES) hermafroditismo, in biodic.net.
- ↑ (ES) Sexo fácil: Animales hermafroditas, in mundobiologia.portalmundos.com. URL consultadu su 4 nadale 2021 (archiviadu dae s'url originale su 25 ghennàrgiu 2012).
- ↑ (ES) Como se reproducen los Peces, in clubdelamar.org. URL consultadu su 4 nadale 2021 (archiviadu dae s'url originale su 21 santandria 2011).
- ↑ (ES) Sexo fácil: Animales hermafroditas, in mundobiologia.portalmundos.com. URL consultadu su 4 nadale 2021 (archiviadu dae s'url originale su 25 ghennàrgiu 2012).
- ↑ (ES) Sexo fácil: Animales hermafroditas, in mundobiologia.portalmundos.com. URL consultadu su 4 nadale 2021 (archiviadu dae s'url originale su 25 ghennàrgiu 2012).
- ↑ (ES) Como se reproducen los Peces, in clubdelamar.org. URL consultadu su 4 nadale 2021 (archiviadu dae s'url originale su 21 santandria 2011).
- ↑ (ES) Como se reproducen los Peces, in clubdelamar.org. URL consultadu su 4 nadale 2021 (archiviadu dae s'url originale su 21 santandria 2011).
- ↑ (ES) Cambio de sexo en animales, in ciencia101.com. URL consultadu su 4 nadale 2021 (archiviadu dae s'url originale su 10 ghennàrgiu 2010).
- ↑ (EN) G Krob, A Braun, U Kuhnle, True hermaphroditism: geographical distribution, clinical findings, chromosomes and gonadal histology, in Eur J Pediatr., ghennàrgiu 1994.
Artìculos in ligòngiu[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]
Àteros progetos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]
 |
Wikimedia Commons tenet files chi ligant a: Ermafroditismu |