Gesuitas

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
S'istema de sos gesuitas

Is Gesuitas funt un'ordine religiosu catolicu fundadu dae Ignatziu de Loyola. Su nòmene ufitziale est Compagnia de Gesus.

Istòria[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Ignatziu de Loyola, ispagnolu bascu, in gioventude est istadu òmine de corte e de armas. A 30 annos at tentu unu cambiamentu profundu, una cunversione religiosa. At fatu un' esperientzia de vida eremitica e de penitentzia (1522-1523), e a poi est andadu a Parigi a istudiare a sa Sorbona, famada Universitade de su tempu. Inoghe resessit a conchistare 6 cumpagnos chi cherene condividere unu progettu de vida sou. Andana a Roma e otenint s'approvatzione de s'Ordine nou Cumpagnia de Gesus dae su paba Pàulu III (27 trìulas 1540). S'Ordine creschet in presse e a poi de pagos annos bi sunu Gesuitas in divescios logos in Europa e fora de Europa. Aberini Collegios po s'istrutzione de sos giovanos.

Una novidade est chi s'iscola est gratis, ma unu principe, unu piscamu, una tzitade devene approntare sos locales e frunire su mediu po vivere a sos insegnantes. Sos Gesuitas ana tentu unu numeru mannu de missionarios: de custos, Frantziscu Saveriu in Ìndia e Giappone, Matteo Ricci in Tzina, Eusebio Chini in Mèssicu e Califòrnia, e àteros meda in Ìndia, Giappone, Àfrica, in Amèrica. In America meridionale ana avviadu una impresa manna, nodida comente Sas Ridutziones de su Paraguay, durada 150 annos: ana regoltu in comunidades sos indigenos Guaranì, e ana isviluppadu sa vida sotziale, economica e culturale de cussas popolatziones. ( cfr The Mission, unu film subra sa vida in Sas Ridutziones. Regia, Roland Joffé. Cast: Robert De Niro,Jeremy Irons e ateros. Musicas de E. Morricone. 1986). Su chi sos Gesuitas faghiant at provocadu una forte oppositzione de ministros e guvernos Illuministas, de varios istados Europeos ispetzialmente de Portugallu e de Ispagna. Custos ana fattu pressione subra su paba Clemente XIV chi in su 1773 ada suppressu s'Ordine. Calchi cosa de sos Gesuitas però est restada in vida in Russia, ca sa Czarina Caterina II no ada atzetadu de si brivare de sos Gesuitas chi funi in sos Collegios po sa gioventude. Pio VII in su 1814 ada de nou recostituidu s'Ordine de sos Gesuitas, chi sunu torrados a sas atividades issoro. Sos Gesuitas ant tentu òmines eminentes in varios campos: teologicu, filosoficu, astronomicu.

Boghes ligadas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Àteros progetos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Cullegamentos de foras[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]