Ligòngiu ipertestuale

Artìculu in LSC

Ligòngiu ipertestuale a Wikipedia.

In informàtica, unu ligòngiu ipertestuale (fintzas ligàmene, acàpiu o collegamentu, connotu comente a link puru, dae s'inglesu hyperlink) est unu rinviu de un'unidade informativa (documentu, immàgine, etz.) subra unu suportu digitale a una àtera. Est su chi caraterizat sa non linearidade de s'informatzione de un'ipertestu.

Unu ligòngiu ipertestuale serbit a giùghere a àteras unidades informativas partende dae una cale si siat unidade a issas currelada.

Pro pòdere èssere notadu dae su letore, unu ligòngiu ipertestuale de sòlitu est distintu cun calicuna peculiaridade gràfica: sa prus tìpica est sa sutaliniadura (bide immàgine). S'ativatzione de unu collegamentu est fata pro mèdiu de unu clic de su sòrighe o tap subra s'ischermu a tocu, sighidu dae sa visualizatzione de sa destinatzione de su collegamentu.

Ligòngios in su World Wide Web

Is ligòngios sunt istados cuntzepidos in sos annos sessanta de su de XX sèculu cun s'idea de s'ipertestu; sa renèssida bera est però arribbada cun s'espansione de Internet e de su World Wide Web, in ue sos collegamentos unint comente a una miriade de filos sos medas giassos de sa retze. Sena sos ligòngios, difatis, un'ala manna de sa funtzionalidade e pratichesa de Internèt diat mancare, istesiende sos impitadores prus pagu pràticos.

Cun sa difusione de Internet, is ligòngios ipertestuales sunt istados assotziados a su tag <a>, chi s'impreat in su limbàgiu HTML pro ddos generare in unu navigadore, comente in custu esèmpiu:

<a href="http://it.wikipedia.org">Wikipedia</a>

chi, candu s'impitadore fàghet clic subra a issu, giughet a sa risursa indicada dae s'indiritzu http://it.wikipedia.org

Su testu chi cuntenet unu collegamentu a un'àtera pàgina est denominadu testu-àncora. De sòlitu is motores de chirca ddos tenent meda in contu. Is tèrmines chi faghent de àncora sunt cunsiderados belle comente chi esserent paràulas crae.

Un'esèmpiu de còdighe html chi potzat fàghere cumprèndere su testu àncora est su sighente:

<a href="http://it.wikipedia.org">Pàgina printzipale de Wikipedia</a>

In sa pàgina aparit tando «Pàgina printzipale de Wikipedia» de sòlitu ma non semper, de colore biaitu sutaliniadu chi at a aporrire comente a in s'esèmpiu a sa pàgina internèt indicada in s'indiritzu web. Est de importu e de regordare chi sos motores de chirca no amant paràulas genèricas meda, longas o inganneras in s'àncora.

Is ligòngios sunt fintzas un'unidade de medida de sa notoriedade de unu giassu (nominàntzia de su ligòngiu): prus ligòngios ipertestuales giughent a unu situ, prus arta depet èssere sa calidade sua, mancari chi oe in die is chircadores prus modernos issèberant tècnicas prus rafinadas.

Cun sa difusione de giassos amatoriales o pro organizatziones sena fine de lucru, chi non si podent permìtere publitzidades caras ma chi depent sustentare sos gastos de mantenimentu de su situ matessi, s'est difùndida sa pràtica de s'iscàmbiu de ligòngiu: duos o prus sitos, a s'ispissu cun temàticas comunas, si faaghent publitzidade s'unu cun s'àteru, pro de badas; su fine de custu est su tentativu de cumpartzire is bisitadores, chi podent aici essire impitadores siat de unu siat de s'àteru situ.

Tècnicas

Ligàmene profundu (deep linking)

Sa tècnica, difùndida meda, de publicare in unu situ ligòngios dirìgidos a pàginas internas de un'àteru situ est naradu ligàmene profundu, e non semper est pràtica permìtida: ddoe at carchi situ chi vedat is ligòngios profundos, costringhende tando sos bisitadores a chircare sa pàgina chi diant dèpere segudare cun su ligòngiu, partende dae sa pàgina printzipale.

Is motivos de custu tipu de proibitzione podent èssere de natura econòmica, ca un'impitadore, si costrintu a agatare un'artìculu in unu giassu (imbetzes de tènnere su collegamentu giai prontu), at a bìdere cun probabilidade prus pàginas de cussu situ e tando prus publitzidade, cumportende tando prus balàngios pro su gestore de su situ chi cuntenet sa pàgina disigiada.

Ligòngios permanentes

A bortas, mescamente in sitos agiornados a manera fitiana (comente is diàrios), est postu a disponimentu unu ligòngiu permanente (connotu puru comente a permalink); custu est unu ligàmene chi at a batire a s'artìculu disigiadu fintzas cando custu est cunsideradu "betzu" e tando non prus fàtzile de segudare pro ite sostituidu in visibilidade dae àteros artìculos prus reghentes.