Limba in perigulu

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Articulu in logudoresu

Una limba in perigulu est una limba chi est in arriscu de si nche isperder ind una generatzione, tanta est paga sa zente chi la faeddat o podet faeddare. Pro fagher un'esempiu, limbas medas chi fint propias de sos indianos de America si nche sunt mortas, pro more de una tzerta linia politiga chi, in su segulu de XIX e in cussu de XX, nde proibiat s'impreu. Su matessi est sutzedidu in su segulu de XX cun s'Unione Sovietica puru, pro su chi pertocat sos populos arrotzeris. Una limba morta est, imbetzes, una limba chi non tenet prus zente capassa de la faeddare comente limba mama.

Reconnoscher sas limbas in perigulu[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Fintzas si non bi est una lacana tzerta pro inditare una limba in arriscu, pro si fagher un'idea bi at tres criterios printzipales:

  • Canta zente galu in bida la faeddat.
  • Cantos annos tenet sa zente chi la tenet comente limba mama e/o chi la faeddat bene.
  • Sa pertzentuale de zovanos chi la faeddat bene.

Pro esempiu, in Giappone est a puntu de si nche morrer sa limba ainu, chi tenet a la poder faeddare unas 300 persones, e de custas petzi 15 la faeddant dontzi die, cun paga zente zovana a la chistionare bene. Una limba si dìat poder creder in perigulu fintzas si bi at zente meda a la allegare, ma est totu manna e pagos o zovanu perunu la imparat. Pro custa resone, si tenent in cunsideru comente in perigulu peri medas limbas europeas, comente su corsicanu, su sardu, su lionesu o su bretone.

Difatis calicuna limba, comente cussas indonesianas, podent tenner deghinas de milli e milli persones a la faeddare, ma esser in perigulu de cada manera ca sos pitzinnos non las sunt imparande prus, o sos faeddadores etotu sunt colande a s'impreu de limba indonesiana natzionale (unu limbazu locale de Malay) in logu de sas ateras; e tando, una limba cund una comunidade de petzi 100 persones a la faeddare si dìat poder cunsiderare forte meda, si cussa limba est sa prima (si non s'unica) chi totus sos pitzinnos impreant in ie.