Pietro Delitala

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Articulu in nugoresu

Fatzàda de "Rime Diverse" (1596)

Pietro Delitala (Bosa, seculu de su XVI - 1613) est istau unu poete sardu, chi si ammentat pro esser istau su primu (e finas s'unicu in epoca chi non siat sa de oje) a iscrivere, in Sardigna, poesias in italianu.

Bida[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Fit istau unu militare de s'Istamentu de sos Caballeris de su Parlamentu de su Regnu de Sardigna, assumancu finas a su 1573. Su babbu Nicolò fit podestà de Bosa in su 1556, mentras chi mama sua, sa nobile Sibilla Dessena, la ammentat su poete Antoni Lo Frasso in su libru suo Los Diez Libros de Fortuna d'Amor de su 1575.

Su Delitala in su 1572 fit postu a presone, chin tottu probabilidade pro disamistade, ma una cummissione parlamentare de su viceré Conte d'Elda in su 1573 lu aìat fattu assòrbere. In su 1583 su frade Agostino Angelo accudìat a su Parlamentu Generale pro lu rappresentare, ma in su 1589 fit torra a presone, custa borta in sutta de s'Incuisitzione chi li aìat postu un'ammenda de 5.600 francos. Che fit essìu dae presone in su 1590 gràssias a s'amicu (e consultore de su Sant'Uffitziu) Giovanni Francesco Fara.

Essìu dae presone, in su 1593 lu aìan ja cunvocau e custa borta ch'aìat postu a lu rappresentare Ramon de Cetrilla. S'aìat cojubau in su 1595 e aìat fattu 5 fizos: Agostino Angelo, Giovanni Geronimo, Pietro, Diego e Francesco. In su 1606 su viceré lu aìat premiau ca aìat sarbau sa tzitade sua de Bosa dae s'undadura de su Temu, su ribu chi b'est in mesu.

Aìat iscrittu unu libreddu de cantones chin su titulu de "Rime Diverse" prubicau dae s'editore casteddaju Galcerino in su 1596. In su beranu e istìu de su 1594 fit che istranzu in Genova chin s'amicu de su marchesu Ambrogio Spinola e poi in Mondovì, a chìrriu de su santuariu de Vicoforte in pilligrinàzu. In sas Rimas suas, descrivet custu pilligrinazu, ma finas unu miraculu chi bi dìat àer dèpiu in su mese de Nadale de su matessi annu, cando su capitanu de su nabìlliu genovesu Pàtron Natteri aìat sarbau dae s'undadura de su Temu unu signore de Codronzànos, chi si tentabat sa sorte attraessànde su ribu chin su caddu suo. Sa poetica si depet bìere in su cuntestu de su filone petrarchista italianu de su Chimbichèntos, chin influentzias de Torquato Tasso, ma finas de atteros poetes sardos che Gerolamo Araolla, Gavino Sugner e atteros pacos chi aìan isseperàu de iscrivere in italianu, ind un'isula chi fit tando meda ispanitzada.

Controllu de autoridadeVIAF (EN90106372 · ISNI (EN0000 0003 5528 2909 · CIRIS (IT625 · Europeana agent/base/120743 · SBN (ITCAGV015201 · SUDOC (FR243995946 · WorldCat Identities (EN90106372