Antoni Lo Frasso

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Articulu in nugoresu

Antoni Lo Frasso, Antoni Lofrasso o Antonio de Lofraso (1540, S'Alighera - 1600, Barcellona) fit unu poete sardu chi at viviu in sa secunda meitade de su seculu de XVI. Est connottu meda in Ispagna pro su traballu suo printzipale Los diez libros de Fortuna de Amor (Barcellona, 1573), chi si lu aìat torràu a bìer Pedro de Pineda (Londra, 1740), unu ebreu ispagnolu, chin tottu probabilidade a cusseguentzia de su zudissiu literariu bonu chi su fentomadu Miguel de Cervantes li daet (Don Quijote, I, 6), in ube su libru si sarvat dae ch'esser furriàu a focarone.

Sas pacas novas chi si connoschen de sa bida sua sun in sos traballos suos. In cughe, nanchi fit unu sordàu in s'esertzitu ispagnolu accusàu de nch'aer mortu a unu pro cajone amorosa. Nànde semper chi non bi aìat curpa, fit comùncas postu in obbricu de sìche fughire a Barcellona.

In ibe prubicat su primu iscrittu suo in su 1571, intitulàu Los mil y dozientos consejos y avisos discretos sobre los siete grados y estamentos de nuestra humana vida, opera moralista e paremiolozica in ube su poete daet cussizu a fizos suos. Un'atteru est 'El verdadero discurso de la gloriosa victoria, in ube allegat de s'isperientzia sua in sa battalla de Lepanto e mancàri aìat pòtiu bìer a Cervantes. Su fentomu prus mannu est peròe cussu chi li daet Los diez libros de Fortuna de Amor (1573): in custu libru, su poete sardu fachet imprèu de un'ispagnolu prennu de catalanismos, e bi at péri calicuna poesia in sardu: duos sonettos («Cando si det finire custu ardente fogu» y «Supremu gloriosu exelsadu») e unu poema in ottavas reales. Est cosa de importu mannu, ca est sa prima testimonia de lirica amorosa iscritta in limba sarda. Custu est ca mancàri Lo Frasso connoschìat sa poesia traditzionale sarda e, in prus, fachìat parte de su tzirculu de intelletuales sardos chin a capu Jubanne Frantziscu Fara e Hieronimu Araolla. Ammentande chi su nessu "qu-" est imprestàu dae s'ispagnolu e si depet legher "k", acò un'ottava de sa poesia sua in sardu:

« Non podende sufrire su tormentu

de su fogu ardente innamorosu.
videndemi foras de sentimentu
et sensa una hora de riposu,
pensende istare liberu e contentu
m'agato pius aflitu e congoixosu,
in essermi de te senora apartadu,
mudende ateru quelu, ateru istadu... »


Eppuru, Lo Frasso fit ozettu de satira de Miguel de Cervantes ind unu passazu de su Viaje del Parnaso (III, vv. 238-272), in ube si proponet chi si lu ghettet a mare comente sacrifìssiu pro Scilla e Cariddi, pro picare su permissu issòro de poder colare in securesa pro cussu mare periculosu: su «poeta sardo» lu sarvat tando su deus Mercuriu:

« «Su prudencia nosotros imitando,

echaremos al mar en qué se ocupen,
en tanto que el bajel pasa volando,
que en tanto que ellas tasquen, roan, chupen
el mísero que al mar ha de entregarse,
seguro estoy que el paso desocupen.
Miren si puede en la galera hallarse
algún poeta desdichado, acaso,
que a las fieras gargantas pueda darse».
Buscáronle y hallaron a Lofraso,
poeta militar, sardo, que estaba
desmayado a un rincón, marchito y laso;
que a sus Diez libros de Fortuna andaba
añadiendo otros diez, y el tiempo escoge
que más desocupado se mostraba.
Gritó la chusma toda: «¡Al mar se arroje;
vaya Lofraso al mar sin resistencia!»
«Por Dios», dijo Mercurio, «que me enoje.
¿Cómo, y no será cargo de conciencia,
y grande, echar al mar tanta poesía,
puesto que aquí nos hunda su inclemencia?
Viva Lofraso, en tanto que dé al día
Apolo luz, y en tanto que los hombres
tengan discreta, alegre fantasía.
Tócante a ti, ¡oh Lofraso!, los renombres
y epítetos de agudo y de sincero,
y gusto que mi cómitre te nombres».
Esto dijo Mercurio al caballero,
el cual en la crujía en pie se puso
con un rebenque despiadado y fiero.
Creo que de sus versos le compuso,
y no sé cómo fue, que, en un momento
(o ya el cielo, o Lofraso lo dispuso),
salimos del estrecho a salvamento,
sin arrojar al mar poeta alguno:
¡tanto del sardo fue el merecimiento! »

Oberas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  • Los diez Libros de Fortuna d’Amor, Barcelona, 1573

Bibliografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  • Patrizia Serra (a cura di), Questioni di letteratura sarda. Un paradigma da definire, Milano, 2012
Controllu de autoridadeVIAF (EN37275298 · ISNI (EN0000 0000 4634 0271 · CIRIS (IT621 · BNE (ESXX1680505 (data) · BNF (FRcb15003424p (data) · CANTIC (CAa10616378 · LCCN (ENnr89012558 · RERO 02-A022848314 · SBN (ITCFIV138279 · SUDOC (FR071198849 · WorldCat Identities (ENnr89-012558