Isprene

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Imàgine de s'isprene

S'isprene est s'òrganu linfòide segundàriu prus mannu de su sistema linfàticu umanu. Sa mannària e s'istrutura suas sunt tales de èssere cunsideradu un'òrganu prenu (est a nàrrere parenchimatosu). A diferèntzia de unos àteros òrganos linfòides segundàrios, est ligada cun sistema tzirculatòriu pro mèdiu de vasos sanguìneos e non linfàticos. S'isprene est un'òrganu ìmparis, postu in s'ipocòndriu de manca.

Sa milza presentat funtziones disvariadas:

• immunitària achirida: acasàgiat in sa purpa bianca siat linfotzitos T, siat tzentros de intzeurramentu chi cuntenent mescamente linfotzitos B. Gràtzias a su cullegamentu deretu cun is vasos sanguìneos est s'ùnicu òrganu capatzu de cuntrastare diretamente sas infetziones emàticas, mescamente is de batèrios incapsulados comente Haemophilus influenzae e Streptococcus pneumoniae. Pro sos motivos narados s'isprene est istada cumparadu a unu "linfonou", cun sa diferèntzia fundamentale ca siat is patògenos, siat is linfotzitos intrant e essint pro mèdiu de vasos sanguìneos e non de sos vasos linfàticos;

• emocaterètica: acasàgiat in sa purpa ruja su sistema de is monotzitos-macròfagos chi reconnoschet is eritrotzitos e sas piastrinas "imbetzados", degradende·ddos;

• martziale: degradat is cumponentes de s'eme presentes in s'emoglobina frunende is substratos ideales pro su metabolismu de su ferru;

• reserva: est capatzu de imagasinare una cantidade notàbile de monotzitos (un'istùdiu de su 2009 at dimustradu ca s'isprene de is mammìferos podet de acasagiare prus de su 50% de is monotzitos de su corpus) e una cantidade notàbile de sàmbene venosu;

• emopojetica: custa funtzione est esclusiva de sa vida embrionale, cando s'isprene costituit un'òrganu temporale capatzu de ingennerare is tzèlulas de sa lìnia emopojetica.

Sa milza in unupatziente sanu no est aparpàbile in cantu abarrat cuada dae is costas; podet èssere imbetzes bene apretziada in cunditziones patològicas chi induant isplenomegalia (pro esempru maladias de protozoos comente a sa malària, sa leishmaniosi e su trypanosoma).