La mala hora
Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:
La mala hora (S'ora mala) est unu romanzu de s'iscritore e giornalista colombianu Gabriel García Márquez, publicadu sa prima borta in limba originale in su 1962 in Madrid (in un'editzione no autorizada dae s'autore).
Ambientatzione
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]Su romanzu est ambientadu in un'immaginària localidade de sa Colòmbia chi no est Macondo, sa fantàstica tzitadina fluviale creada dae Gabriel García Márquez in is òperas suas prus famadas, tra su 4 e su 21 santugaine de su 1956, est a nàrrere in manera contemporànea a su pretzedente romanzu curtzu Nemos iscriet a su coronellu[1].
Trama
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]Essidu dae domo pro andare a su traballu, César Montero agatat apicadu a sa ghenna de domo unu follu cun una pasquinada. Andat a domo de su musitzista Pastor e dd'isparat, morende·ddu in antis a is ogros de sa mama.[2] S'alcalde[3] dd'arrestat e afidat s'inchiesta a pitzus de s'ochisura a su giùighe Arcadio, chi detzidet de iscobèrrere chie est s'anònimu autore de sas pasquinadas apartas in tzitade, chi cun is infamaduras anònimas issoro ant giai ruinadu famìlias e immoe fintzas causadu unu mortu ochidu.
A pustis de àere resistidu a un'ascessu a su dente, s'alcalde, chi est unu tenente de politzia, si presentat cun un'iscorta armada dae su dentista, un'oponidore polìticu giai vìtima de sa repressione de regìmene.[4] Su dentista ddi tirat su molare.
Su giùighe Arcadio cumintzat s'iscumbata sua. Babbu Ángel chircat de aconcare sa fèmina de su giùighe a dd'obligare a dda cojuare; a pustis de èssere istada “comporada” dae su ricu don Sabas, issa at agatadu sa trancuillidade cun Arcadio, e pensat chi una mudada de custu status quo ddi diat pòdere isceti fàghere dannu. Calicunu lassat sa bidda pro sa birgòngia a pustis de èssere abarradu vìtima de una pasquinada, ma s'alcalde non paret apensamentadu meda. Bida s'insistèntzia, detzidet in fines de ordinare su coberrefogu e aguardiare is caminos a de note, ma sende chi non si fidat in manera cumprida de is òmines a disponimentu suo, ponet fintzas tzitadinos armados.
In s'ìnteri intentat de comporare a bonu prètziu is terras e is animales de su defuntu Montiel; in bidda ddoe at giai su pretzedente de don Sabas chi a pustis de àere cunsignadu a is autoridades noas sa lista de is cumpàngios de partidu in cuntatu cun sa gherrilla, nd'at rilevadu is terras a istracu baratu. Su signore Carmichael, amministradore de is benes de su defuntu, est arrestadu pro ite ca non bolet tzèdere.
Su giòvanu Pepe Amador perintantu, cungiadu in presone pro violatzione de su coberrefogu, est assassinadu dae duos agentes de politzia. S'alcalde intentat de cuare su fatu e ddu faghet interrare a iscùsia a palas de sa caserma e difundet sa noa chi s'est fuidu dae sa bidda comente autore de is pasquinadas. Ma gràtzias a sa mama de su mortu sa beridade benit a galla, sa truma acudit a su cumandu de politzia e s'alcalde depet fàghere isparare in àera pro l'ispèrdere.
Durante sa note tra su 20 e su 21 santugaine acontessent una sèrie de isparatòrias, a su mangianu babbu Ángel est informadu chi ddoe est istada una retada de sa politzia e una furriadura. Sa presone est prena ma ddoe at òmines chi sunt fuende in su padente pro alimentare sa gherrilla contra sa ditadura. Intre de issoro ddoe at fintzas su giùighe Arcadio.
Crìtica
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]Su romanzu podet èssere cunsideradu una rugradura de personàgios e episòdios apartos in is publicatziones pretzedentes de s'autore:
| Rosas artificiales | Nemos iscriet a su coronellu |
Un día después del sábado |
La prodigiosa tarde de Baltazar |
Un día de estos |
La hojarasca | En este pueblo no hay ladrones |
La viuda de Montiel |
Los funerales de la Mamá Grande |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| *babbu Ángel
*Trinidad *Mina *mannai tzurpa |
*babbu Ángel
*Aureliano Buendía *don Sabas *alcalde |
*alcalde
*babbu Antonio Isabel* *Aureliano Buendía |
*dotore Giraldo
*signores Montiel |
*alcalde | *babbu Ángel | *don Roque | *babbu Antonio Isabel
*signores Montiel *Mamá Grande *Carmichael |
*babbu Antonio Isabel
*Mamá Grande *Aureliano Buendía |
S'istèrrida incumentzat in Parigi, a inghìriu de nadale 1955, ma s'autore pensat prus a unu contu chi no a un'òpera prus longa.[5] Su traballu sighit in is primos meses de s'annu sighente, fintzas cando unu de is episòdios s'istacat pro essire su romanzu curtzu Nemos iscriet a su coronellu chi at a arribbare pro primu a sa publicatzione.
García Márquez sighit a traballare a s'òpera fintzas a su furriada sua a Bogotà dae s'esìliu europeu, pro dd'acabbare a pustis in su 1961 cando bivet giai in Mèssicu e traballat pro s'agentzia de istampa cubana Prensa Latina. Imbiat in fines su testu a unu cuncursu, su Premio Nacional de Novela chi sa multinatzionale petrolìfera Esso bandit cun sa collaboratzione de s'Academia de la Lengua colombiana.[5] Su romanzu binchet su primu prèmiu chi non incluit però publicatzione.
Una prima editzione no autorizada essit in Madrid in su 1962 pro sa domo editora Talleres de Gráfica Luís Pérez.[5] Is mudas a su testu fatas dae unu “curretore de istile” sunt tales chi García Márquez disconnoschet sa publicatzione.[6] Pro custa resone si cunsìderat comente a data ufitziale de aparitzione sa de is editziones Era in Tzitade de su Mèssicu, 1966.[7]
Riferimentos
[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]- ↑ (ES) Mario Vargas Llosa, García Márquez: historia de un deicidio, Barcellona, Barral, 1971, p. 421.
- ↑ In sa prima iscena de Nemos iscriet a su coronellu, s'antzianu protagonista si preparat pro andare a s'interru de Pastor; rif. Rosalba Campra, note a Gabriel García Márquez, Opere narrative, Traduzione di Angelo Morino, Meridiani Mondadori, 1987, ISBN 88-04-55136-4.
- ↑ Alcalde, in ispanniolu signìficat Sìndigu, ma a suta de sa ditadura colombiana de Rojas Pinilla indicat masaprestu unu podestade.
- ↑ Custu episòdiu est giai descritu in su contu Un día de estos, cuntènnida in s'antologia Los funerales de la Mamá Grande, in ue si rivelat chi su nùmene de su dentista est don Aurelio Escovar.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 Rosalba Campra, note a Gabriel García Márquez, Opere narrative, Traduzione di Angelo Morino, Meridiani Mondadori, 1987, ISBN 88-04-55136-4.
- ↑ Rosalba Campra, Cronologia, in Gabriel García Márquez, Opere narrative, Traduzione di Angelo Morino, Meridiani Mondadori, 1987, ISBN 88-04-55136-4.
- ↑ Rosalba Campra, Bibliografia, in Gabriel García Márquez, Opere narrative, Traduzione di Angelo Morino, Meridiani Mondadori, 1987, ISBN 88-04-55136-4.