Nuraghe Santu Antine

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.

Coordinadas: 40°29′11.55″N 8°46′11.55″E / 40.486543°N 8.769874°E40.486543; 8.769874

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Su nuraghe de Santu Antine

Su nuraghe Santu Antine, connotu fintzas cun su nùmene de sa domo de su re est unu de sos nuraghes prus maestosos de totu sa Sardigna, e fintzas unu de sos prus importantes intre sos chi galu s'agatant intreos.

Collocatzione geogràfica[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

S'agatat in sa regione istòrica de su Meilogu, in sa comuna de Turalva, in sa prana de Cabu Abbas, in ue sunt presentes prus de 30 nuraghes, intre sos cales est de importu mannu su nuraghe Oes.[1]

Descritzione[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Totu su complessu rapresentat un'esèmpiu de importu de architetura megalìtica, e si presumit chi s'artària originària de su màstiu tzentrale arribaiet a intre sos 22 e sos 24 metros, sa prus arta pro cussu perìodu a pustis de sas piràmides egìtzias e a su màstiu de su palatzu nuràgicu de Arrubiu, artu intre sos 25 e sos 30 metros.[2]

S'intrada}
S'internu de su nuraghe Santu Antine

Istrutura[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Santu Antine est unu nuraghe polilobadu; s'ala prus antiga est costituida dae su màstiu tzentrale, e sa tzinta esterna de muralla trilobada, chi arribbat a s'artària de su primu livellu, est de un'època prus reghente. S'atzessu a s'istrutura est orientadu in diretzione sud, s'ambiente internu de su primu livellu de su màstiu tzentrale presentat tres nitzas, ma - fatu raru a beru - sunt fatas comunicantes intre issas dae unu passaditzu tzirculare ricavadu in sa grussesa de su muru.

S'iscala, posta in sensu oràriu, batit a su livellu de duos cumprende 360° de estensione. S'iscala segudaiat fintzas a tertzu livellu chi no esistit prus; s'artària resìdua de su màstiu arribat a 17,5 metros. Su nuraghe tenet duos putzos a disponimentu: unu in sa pavimentazione de una tzella, s'àteru in sa corte.

A curtzu a su nuraghe s'agatat unu bidditzolu, cun sos pinnetos a pranta tzirculare tìpicas de su perìodu nuràgicu e cun domos a pranta retangulare de perìodu romanu chi testimòniant s'impreu sighidu de s'istrutura in èpocas imbenientes a cussa nuràgica.

Su nuraghe est istadu istudiadu medas bortas fintzas dae su puntu de vista archeoastronòmicu, e cussos istùdios ant ammustradu chi s'istrutura sua est orientada sighende sos solstìtzios. Custas afirmatziones sunt istadas sustènnidas, intre sos àteros, dae s'archeòlogu Ercole Contu e dae sos archeoastrònomos Mauro Peppino Zedda, Juan Antonio Belmonte e Michael Hoskin.[3][4] Hoskin, istòricu de sa sièntzia e dotzente emèritu in su Churchill college de Cambridge, at definidu Santu Antine "su monumentu in pedra a sicu prus sofisticadu in sa superfìtzie de sa terra".[5]

Datatzione[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Sos istùdios fatos datant su primu insediamentu intre su 1.600 e su 1.450 a.C., in s'Edade de su brunzu Mèdiu, ma su fàbricu est sighidu finas in su Brunzu reghente cun su fàbricu de su màstiu.

Una de sas gallerias in intro de sa règia nuràgica de Santu Antine

Sos iscavos fatos in su 2007 ant rilevadu chi sa turre tzentrale est datàbile a su 1800 a.C. mentras sas àteras alas sunt istadas annànghidas a pustis, intre su 1600 e su 1450 a.C. A pustis, a inghìriu a totu su complessu est nàschidu su bidditzolu nuràgicu.

Sos iscavos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Sa turre tzentrale

Sos primos iscavos sunt istados fatos dae Antonio Taramelli in su 1935. A pustis bi nde sunt istados àteros, ma semper partziales e minores. Galu oe, difatis sa majoria de sa superfìtzie de su bidditzolu no est istada galu torrada a sa lughe.

Notas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. (IT) Luciano Zeppegno e Claudio Finzi, Alla scoperta delle antiche civiltà in Sardegna, Roma, Newton Compton, 1977, OCLC 891360950. URL consultadu su 6 freàrgiu 2020.
  2. (IT) Il Sarcidano: Orroli, Nuraghe Arrubiu, in museoarcheologiconuoro.it. URL consultadu s'8 trìulas 2011.[ligàmene interrùmpidu]
  3. (ES) Juan Antonio Belmonte Avilés e Michael Hoskin, Reflejo del cosmos : atlas de arqueoastronomía en el Mediterráneo antiguo, Equipo Sirius, 2002, ISBN 84-95495-32-5, OCLC 52224308.
  4. (IT) Paolo Littarru, Nuraghe-triangolo, ecco il Santu Antine: ‘Il monumento più sofisticato al mondo’, in Sardiniapost, 23 ghennàrgiu 2020. URL consultadu su 30-01-2020.
  5. (ES) Juan Antonio Belmonte Avilés e Michael Hoskin, Reflejo del cosmos : atlas de arqueoastronomía en el Mediterráneo antiguo, Equipo Sirius, 2002, p. 197, ISBN 84-95495-32-5, OCLC 52224308.
    «Las nuraghas más simples consisten en una cámara elevada formada por una falsa cúpula, pero muchas tienen distribuciones mucho más complejas, con murallas externas y varios niveles. Una de ellas, la de Santu Antine en Torralba, tiene una segunda cámara construida sobre la primera y una tercera sobre la segunda, lo que sin duda hace de esta nuragha el monumento de piedra seca más sofisticado sobre la superficie de la Tierra.».

Bibliografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  • (ES) Juan Antonio Belmonte Avilés e Michael Hoskin, Reflejo del cosmos : atlas de arqueoastronomía en el Mediterráneo antiguo, Equipo Sirius, 2002, ISBN 84-95495-32-5, OCLC 52224308.
  • (IT) E. Contu, Il Nuraghe S. Antine, collana Sardegna archeologica, Serie Guide e Itinerari, Carlo Delfino editore, Sassari 1988
  • (IT) G. Lilliu, I nuraghi torri preistoriche della Sardegna, La Zattera, Cagliari 1962
  • (IT) A. Maccioni, 101 perché sulla storia della Sardegna che non puoi non sapere, Newton Compton editori, Roma 2017
  • (IT) A. Moravetti, Il nuraghe S. Antine, in Preistoria e Protostoria della Sardegna centro-settentrionale, Chiarella, Sassari 1978
  • (IT) A. Taramelli, Il nuraghe S. Antine nel territorio di Torralba, in Monumenti Antichi dei Lincei, 1939
  • (IT) L. Zeppegno L. e C. Finzi, Alla scoperta delle antiche civiltà della Sardegna, Roma : Newton Compton, Roma 1977

Artìculos ligados[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Àteros progetos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Ligàmenes esternos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

(IT) Torralba, Nuraghe Santu Antine, in sardegnacultura.it. URL consultadu su 6 freàrgiu 2020 (archiviadu dae s'url originale su 23 austu 2022).

Controllu de autoridadeVIAF (EN243842882 · GND (DE4398785-0 · LCCN (ENsh2016000301 · WorldCat Identities (EN243842882