Nuraghe Santu Predu
Su nuraghe Santu Predu est situadu in nd'unu minore artziu chi si pesat in mesu de una prana de natura alluvionale, accostu a s'isponda de manca de su riu Pasada, in s'omònima localidade de su territòriu de Torpè, in provìntzia de Nùgoro, in Sardigna. Est unu de sos monumentos preistòricos prus importantes de sa sub-regione de sa Baronia.
Collocatzione geogràfica e cuntestu territoriale[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]
In su territòriu de sa Baronia (de su cale apartenet su comunu de Torpè) sunt presentes numerosos monumentos de su perìodu nuràgicu e pre-nuràgicu; sa densidade de monumentos de s'àrea no est però tra sas prus artas de s'ìsula. In piessignu in sa sub-regione de s'Arta Baronia tale densidade est galu prus bassa ma, a s'internu de custa àrea, su territòriu de su comunu de Torpè est cudda in cale faghet a contare su prus artziadu nùmeru de monumentos. Distribuidos in una superfìtzie de 91,50 km² sunt presentes belle dòighi nuraghes, una tumba de sos gigantes (in passadu fiant presentes unas àteras duas tumbas de sos gigantes de cales si connoschiat nùmene e ubicazione, ma atualmente no est istadu possìbile las rilevare), duos bidditzolos nuràgicos, chimbe domus de janas e duas nitzas fossadas in sa roca. Su territòriu de Torpè est rugradu dae ovest cara a est de su cursu de su riu Pasada, chi lu dividit in duas alas, un'a nord in s'isponda de manca de su riu, chi cumprendet s'ala prus cunsistente de sa superfìtzie cumonale, e un'a sud, in s'isponda destra, chi puru tenende una superfìtzie inferiora, est cussa in cale s'agatat s'atuale abitadu de Torpè. Sa belle totalidade de sos monumentos preistòricos est imbetzes collocada in s'ala nord de su territòriu, partinde dae su riu e finas a su cùcuru de Cùcuru 'e Luna.
Descritzione de su monumentu[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]
Su nuraghe San Pietro est unu nuraghe arcàicu, de tipu complessu in bator aposentos, costituidu dae una turre tzentrale e bator turres laterales agiuntas e realizadas cun grussos blocos de preda ruja locale ("trachite"). Sa turre tzentrale, cun unu diàmetru internu de 4,1 m, tenet s'intrada, posta a sud-sud-est, de forma retangulare sobradu dae un'architrave in trachite de grussas dimensiones chi nde delimitat s'artària in 1,75 m; issu est oru·oru a dresta de una garitta larga 1,2 m e profunda 2,2 m e, oru·oru sinistru, de un'iscala (larga 1,2 m) a andanta elicoidale chi batiat a su terratzu o prus podet dare a su bellu soprastante (chi a dolu mannu, a càusa de sas derrotas no est lòmpidu finas sas dies nostras). Unu breve passaditzu giughet a s'ambiente tzentrale in cale s'agatant tres nitzas dispostas a rughe, realizadas cun muros aggettantes chi acabant in un'arcu "a ses agudu". Sas nitzas tenent totus, belle, sas matessi dimensionet, cun un' abertura mèdia de 0,8 m, una profundidade de 1,5 m e un' artària de 2,1 m. S'aposentu tzentrale tenet un' artària resìdua de 3,5 m in cantu sa cobertura a thòlos originale est crollada.
In dae in antis a s'intrada de sa turre in diretzione sud s'agatat una corte murada chi mustra sas diferentes fases costrutivas de su monumentu in cantu sa pedra impreada no est prus sa trachite, ma su "scisto" traballadu in lastre de minores dimensiones. Sa corte, de forma belle retangulare, tenet una larghesa de belle 5 m pro una longària de 3,3 m. A su tzentru s'agatat su putzu chi tenet un' imboccatura de 60 cm de diàmetru e chi, cun rivestimentu in pedras, s'allargat a imbudu finas segudare sa profundidade de 5,8 m. A est e a ovest de sa corte s'aberint sas intradas de duas de sas bator turres esternas.