Portu Turre/logudoresu

Portu Turre
Nùmene ufitziale:	Porto Torres
Istadu:	Itàlia
Regione:	Sardigna
Provìntzia:	Tàtari (SS)
Ladiore:	40°50′13″ Nord
Longhiore:	8°24′5″ Est
Tirada:	102,62 km²
Populatzione:	22.483 31/3/2010 217,2 biv./km²
Comunes lacanantes:	Tàtari
Còdighe postale:	07046
Prefissu telefònicu:	079
Còdighe istat:	090058
Còdighe catastale:	G924
Bividores:	turritanos
Patronu:  - Santu  - Die	Santu Bainzu, Santu Protu e Santu Gianuariu {{{die patronu}}}
Giassu web:	Giassu Istitutzionale

Su comune 'e Portu Turre in sa provìntzia de Tàtari.

Portu Turre (Pòsthutòrra in tàtaresu, Porto Torres in italianu) est una bidda de 22.265 abitantes in sa provincia de Tathari.

Geografia

Sa bidda marina de Portu Turre est posta in s'ala nord otzidentale de sa costa sarda, in s'internu de su golfu de s'asinara, in unu logu istratègicu, s'ùnicu molu sardu collegadu, a banda s'Itàlia, cun Frantza e Ispagna. At unu territòriu de 10200 ètaros, inue sas ìsulas de s'Asinara e Piana rapresentant sa metade de custa mannària. S'Asinara, est finas Parcu natzionale, connotta meda ca incue s'agataiat sa presone de seguresa màssima inue sunt finidos famados delincuentes, mafiosos e brigatistas. Parte manna de su territòriu duncas in custas ìsulas e su restu in sa Piana de sa Nurra, unu territòriu ispozadu cun pagos buscos, belle che totu occupadu dae pàsculos e terrinos laurados. Unu territòriu duncas pianu o cun pagu montigros, a banda calchi altura che Monte Alvaro (342m) connòschidu ca s'agatat una cava de calcare. Pagos rios inue su pius de importu est su Riu Mannu chi finet a palas de su Ponte Romanu, ma finas Riu Santu chi rapresentat làcana cun su territòriu de sa comuna de Tàtari a otzidente. S'agatat finas un istagnu, naradu “de Gennanu”, collocadu intro a sa Zona Industriale, sa pius manna custa de totu sa Sardigna cun 23km². Totu sa sa costa presentat diferentes morfolozias. Arribende dae platamona, unu litorale longu meda cun ispiaggias mannas a rena fina, fintzas a sa bidda sa rena lassat su logu a roccas mannas, piessignu de custa ala de sa costa, fattas de tufu biancu cun falèsias mannas cun altàrias fintzas a 30m. Sa rocca, a bias, lassat su logu a calchi ispiaggia inue sa pius famada est chene duda cussa de Balai, cun sas chejeddas suas e su mare trasparente ispantosu. Àteras ispiaggias cussa de s'Iscoglilongu e sa Renaredda e àteras pius minoreddas. A settentrione duncas su territòriu est in s'oru de su mare e a Ovest, Sud e Est a làcana cun sa Nurra de Tàtari.

Istoria

Periodu Preistorico-nuragicu

• Rinvenimentos paleontòlogicos;sunt istados agatados in su territòriu de Portu Turre (curtzu de Rio Santu) meda rusuzos de pecusos comente cocodrillos, tirafarras nanas ecc etcc.. datados in su Miocene. Meda mannadu est puru s'agatu de calchi ossos de muninca antropomorfas (oreopithecus) de chirca 8 milliones de annos addesegus.
• Preistoria;sa presèntzia de s'òmine in sas tancas de Portu Turre si podet faghere incumintzare, chene duda, dae su perìodu prenuràgicu, cosa fàtzile est a lu nàrrere la ite sunt istat agatados meda necròpolis in su territòriu matessi, comente su Crocifissu Mannu, Li Lioni e galu s'ispantosu situ de Monti D'accoddi, un'acatamentu ùnicu in su Mediterràneu Occidentale, si pensat chi fit unu logu sacru inue si faghiant rituales pro sa fertilidade.
• Periodu Nuragicu; Meda acatamentos de custu tempus sunt istados agatados a intro sa necròpoli de su Crucifissu Mannu, sos pius de importu sunt duas cherbedderas istampada duas boltas. Si creet chi custos tribaglios de istampare sa cherbeddera fit fattu pro sanare su malàidu, galu podet èssere puru chi s'istampadura fit fatta finas pro rituales màgicos. Totus sos nuraghes de su territòriu ant acabbare a custu tempus, sete de custos sunt cunservados fintzas oe, prus o mancu, comente Nuraghe Margone, Biunis, Nieddu e galu. Una àtera cosa de importu est sa Domus de janas a prospetu architetònicu de s'Andreolu, custas sepurturas imbetze de su perìodu prenuràgicu sunt mertzu collocadas in su perìodu nuràgicu, e totu pro su diferente prospetu, sìmbolos a intro, comunes a totu sa Nurra, e a sas tumbas de sos gigantes.