Martin Lutero

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Articulu in logudoresu

Retrattu de Martin Lutero de Lucas Cranach, 1529

Martin Luther (Eisleben, 10 de sant'andria 1483 – 18 de martu 1546) est istadu unu teologo tedescu. Naskidu in Sassonia dae Hans Luder, unu minadore, e dae Margarethe Lindemann, ind'una familia modesta, religiosa e meda severa in s'educatzione de sos fizos. Diventadu unu padre agostinianu a seguitu de sa proclamatzione de sa bulla pontificia edd'est istadu s'ispiradore de sa Riforma protestante, chi at jambadu su cursu de sa ziviltade occidentale. Comente e preideru e professore de teologia in su 1517 issu aiat cuntestadu cun sas 95 tesis (in Latinu: Disputatio pro declaratione virtutis indulgentiarum) su cummerciu de sas indulgentzias. Lutero aiat cuntrastadu cun tottu sas forzas su cunzettu chi cun su inari si podiat comporare su perdonu de Deus. Su refiutu de ritrattare sos iscrittos suos, comente l'aiat preguntadu su paba Leone X in su 1520,e Carlo V imperadore se su Sacru Romanu Imperu in sa Dieta de Worms in su 1521 aiat prodottu s'iscomuniga dae parte de su paba e sa cundenna de s'imperadore l'aiant resu unu fuorilegge.

Tradutzione de sa Bibbia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Sa Bibbia de Lutero de su 1534

Lutero aiat traduidu su Vangelu in tedescu e l'aiat publicadu in su 1522, e cun sos collaboradores suos aiat cumpletadu sa tradutzione de sa Bibbia in su 1534, annu in cui fit istada pubblicada sa Bibbia intrea. Issu aiat continuadu a trabagliare pro mezorare sa tradutzione finas a sa die 'e sa morte. In sa tradutzione Lutero aiat usadu una variante de su tedescu faeddadu in sa cancelleria de sa Sassonia, ca la podian cumprendere sia in su nord comente in su sud de sa Germània. Traduende issu aiat usadu unu limbazu chi lu podian cumprendere totu cantos chena impedimentos o difficultade. Sa versione pubblicada dae Lutero aiat appidu una grande diffusione in totu sas populatziones de limba tedesca, e pro cussu at finas dadu unu contributu mannu a s'isviluppu de sa limba e de sa literadura matessi. Sa Bibbia 'e Lutero aiad influentzadu ateras tradutziones vernacolares comente sa versione in inglesu de William Tyndale, unu precursore de sa versione autorizada de su Re Giacomo.