SARS-CoV-2

Modìfica sos ligàmenes
Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

SARS-CoV-2
Example alt text
Immàgine de su SARS-CoV-2
Classificatzione tassonòmica
Domìniu Riboviria
Regnu Othonavirae
Phylum Pisuviricota
Classe Pisoniviricetas
Òrdine Nidovirales
Suta-ordine Cordinivirineae
Famìlia Coronaviridae
Suta-famìlia Orthocoronavirinae
Gènene Betacoronavirus
Suta-gènere Sarbecovirus
Ispètzia SARS-related coronavirus
Classificatzione de Baltimore
IV: Virus a ssRNA+
Sinònimos
2019-nCoV
Custu template: càstia • cuntierras • modìfica

Su coronavirus de tipu 2 causadore de sa sìndrome respiratòria aguda severa,[1]​ incurtzadu SARS-CoV-2 (dae s'inglesu severe acute respiratory syndrome coronavirus 2)​​ est unu tipu de coronavirus chi càusat sa maladia de coronavirus de 2019,[2] s'isparghinadura mundiale de sa cale at provocadu sa pandèmia de COVID-19. A primìtziu fiat istadu denumenadu 2019-nCoV (in inglesu, 2019-novel coronavirus, ‘coronavirus nou de 2019’) e aici puru, a s'ocasione, HCoV-19 (in inglesu, human coronavirus 2019).[3]​[4]Est istadu iscobertu e isuladu sa prima borta in Wuhan, Tzina. Si creet chi tèngiat un'orìgine zoonòtica, est a nàrrere, chi si siat trasmìtidu dae un'ospedadore animale a un'umanu.[5]​

Est unu clade in intro de sa famìlia de is Coronaviridae, gènere Betacoronavirus, subgènere Sarbecovirus, ispètzie virus SARS[6] ​(virus relatzionadu cun sa sìndrome respiratòria aguda severa o grae).[7]​

Su genoma de su virus est formadu dae una cadena sola de ARN, e si classìficat comente unu virus ARN monocatenàriu positivu. Sa secuèntzia gènica sua est istada isulada partende dae una mustra otenta dae unu malàidu fèrridu dae purmonite in sa tzitade tzinesa de Wuhan, mancari sa farta de isperimentatzione de controllu dòpiu tzurpu in sa tècnica de secuentziatzione publicada podet pònnere in cuntierra sa valididade sientìfica de sa tècnica.[8][9][10][11]​ Est istadu isuladu sa prima borta su 12 de santandria de su 2019. Su contàgiu dae una persone a un'àtera acontesset mediante gutas de salia emìtidas a traessu de su tùssiu e is istùrridos o espirende (bie microgutas de Flügge).[12][13]​ Podet provocare maladia respiratòria aguda e purmonite grae in is èsseres umanos.[14] ​

In su mese de nadale de 2020 est comintzada una campagna de vatzinatzione cun is primos vatzinos aprovados.​

Riferimentos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. ↑ (EN) Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it, in Organizatzione Mundiale de sa Salude.
  2. ↑ (ES) coronavirus, claves de escritura, in fundeu.es, 20 ghennàrgiu 2020. URL consultadu s'11 nadale 2021 (archiviadu dae s'url originale su 30 ghennàrgiu 2020).
  3. ↑ (EN) Shibo Jiang, Zhengli Shi, Yuelong Shu, Jingdong Song, George F Gao, Wenjie Tan et al., A distinct name is needed for the new coronavirus, in The Lancet, vol. 395, nº 10228, 21 martzu 2020.
  4. ↑ (EN) Gary Wong, Yu-Hai Bi, Qi-Hui Wang, Xin-Wen Chen, Zhi-Gang Zhang, Yong-Gang Yao, Zoonotic origins of human coronavirus 2019 (HCoV-19 / SARS-CoV-2): why is this work important?, in ZR, vol. 41, nº 3, maju 2020.
  5. ↑ (EN) Peng Zhou, Xing-Lou Yang, Xian-Guang Wang, Ben Hu, Lei Zhang, Wei Zhang, Hao-Rui Si, Yan Zhu, Bei Li, Chao-Lin Huang, Hui-Dong Chen, Jing Chen, Yun Luo, Hua Guo, Ren-Di Jiang, Mei-Qin Liu, Ying Chen, Xu-Rui Shen, Xi Wang, Xiao-Shuang Zheng, Kai Zhao, Quan-Jiao Chen, Fei Deng, Lin-Lin Liu, Bing Yan, Fa-Xian Zhan, Yan-Yi Wang, Gengfu Xiao, Zheng-Li Shi, Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin, in bioRxiv, 23 ghennàrgiu 2020.
  6. ↑ (EN) Saif Ur Rehman, Laiba Shafique, Awais Ihsan, Qingyou Liu, Evolutionary Trajectory for the Emergence of Novel Coronavirus SARS-CoV-2, in Pathogens ., 23 martzu 2020.
  7. ↑ (EN) Coronaviridae Study Group of the International Committee on Taxonomy of Viruses, The species Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus: classifying 2019-nCoV and naming it SARS-CoV-2, in Nat Microbiol., 2 martzu 2020.
  8. ↑ (EN) Fan Wu, Su Zhao, Bin Yu, Yan-Mei Chen, Wen Wang, Zhi-Gang Song, Yi Hu, Zhao-Wu Tao, Jun-Hua Tian, Yuan-Yuan Pei, Ming-Li Yuan, Yu-Ling Zhang, Fa-Hui Dai, Yi Liu, Qi-Min Wang, Jiao-Jiao Zheng, Lin Xu, Edward C. Holmes & Yong-Zhen Zhang, A new coronavirus associated with human respiratory disease in China, in Nature, 3 freàrgiu 2020.
  9. ↑ (EN) Novel Coronavirus 2019, Wuhan, China, in cdc.gov. URL consultadu s'11 nadale 2021 (archiviadu dae s'url originale s'11 ghennàrgiu 2020).
  10. ↑ (EN) Zhang,Y.-Z., Wu,F., Chen,Y.-M., Pei,Y.-Y., Xu,L., Wang,W., Zhao,S., Yu,B., Hu,Y., Tao,Z.-W., Song,Z.-G., Tian,J.-H., Zhang,Y.-L., Liu,Y., Zheng,J.-J., Dai,F.-H., Wang,Q.-M., She,J.-L. and Zhu,T.-Y., A novel coronavirus associated with a respiratory disease in Wuhan of Hubei province, China.
  11. ↑ (EN) New-type coronavirus causes pneumonia in Wuhan: expert, in xinhuanet.com. URL consultadu s'11 nadale 2021 (archiviadu dae s'url originale su 9 ghennàrgiu 2020).
  12. ↑ (EN) Q & A on novel coronavirus, in ecdc.europa.eu. URL consultadu s'11 nadale 2021 (archiviadu dae s'url originale su 4 freàrgiu 2020).
  13. ↑ (ES) ¿El virus está en mi ropa? ¿En mis zapatos? ¿En mi pelo? ¿En mi periódico?, in nytimes.com.
  14. ↑ (EN) Eakachai Prompetchara, Chutitorn Ketloy,Tanapat Palaga, Immune responses in COVID-19 and potential vaccines: Lessons learned from SARS and MERS epidemic, in Asian Pacific Journal of Allergy and Immunology, 2020.

Àteros progetos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Sister project Wikimedia Commons tenet files chi ligant a: Category:SARS-CoV-2
Bogadu dae "https://sc.wikipedia.org/w/index.php?title=SARS-CoV-2&oldid=177947"