Jump to content

Terrenu de sa Luna

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Custu artìculu est iscritu in sa grafia campidanesa. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

logudoresu · LSC · nugoresu


Su terrenu de sa Luna est de colori de cinisu e fatu de regolitu lunari, un'arroca pruinosa generada pruschetotu in s'impatu de meteoròidis cun sa superfìtzi e de s'atzioni de su bentu solari asuba de issa.

S'Apollo 15 asuba de su terrenu lunari

Sa superfìtzi est prena de crateris, a foras de is maris, zonas mannas e pranas, arrastu de coladas de lava antigas, innui is crateris funt prus pagus[1]. S'Unioni Astronòmica Internatzionali nd'at connotu 9 137 a incumentzai de su 1919[2] .

Is prus mannus podint passai su diàmetru de 500 km[1]. Comenti asuba de sa Luna amancat s'aprètigu de fortzas tetònicas, erutzionis vulcànicas e fenòmenus sìsmicus funt rarus meda, a foras de candu acuntessint po mori de s'atumbu de meteoritis.

In s'ecuadori sa temperadura podit lompi finas a unu màssimu de 127 °C e unu mìnimu de -247 °C, rilevada in unu crateri acanta de su polu Nord lunari[3]. Comenti no ddoi at ni atmosfera ni àcua currendi in superfitzi, amancant is fenòmenus currelaus de erosioni tìpicus de sa Terra, perou su bombardamentu continu de micrometeoriti e s'impatu de is meteoròidis e de is asteròidis ant lamau e lamant totora abellu abellu su terrinu lunari.

Amancat s'àcua in stadu lìcuidu; nci-nd'at forsis me is crateris circumpolaris in stadu sòlidu[4].

Sa primu sonda allunada est stètia sa soviètica Luna 2, chi s'est sciusciada atumbendi. S'òmini est arribau cun su programa Apollo intra su 1969 e su 1972. Su primu a ddoi ponni pei, in sa missioni Apollo 11, est stètiu s'astronàuta stadunidensu Neil Armstrong[4][5].

  1. 1.0 1.1 (IT) Luna in "Enciclopedia dei ragazzi", in www.treccani.it. URL consultadu su 21 freàrgiu 2022.
  2. (EN) Chen Yang, Haishi Zhao e Lorenzo Bruzzone, Lunar impact crater identification and age estimation with Chang’E data by deep and transfer learning, in Nature Communications, vol. 11, 22 nadale 2020, pp. 6358, DOI:10.1038/s41467-020-20215-y. URL consultadu su 21 freàrgiu 2022.
  3. (EN) Tim Sharp published, What is the Temperature on the Moon?, in Space.com, 27 santugaine 2017. URL consultadu su 21 freàrgiu 2022.
  4. 4.0 4.1 (IT) Margherita Hack, Vi racconto l'astronomia, Roma, Laterza, 2004, pp. 74-78, ISBN 88-420-7432-2, OCLC 799215537. URL consultadu su 21 freàrgiu 2022.
  5. (IT) Apollo 17: l'ultimo sbarco sulla Luna. E poi?, in StyleCult - Innovation Magazine | Portale di informazione, 19 nadale 2020. URL consultadu su 21 freàrgiu 2022 (archiviadu dae s'url originale su 21 freàrgiu 2022).