Diegu Mele

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

 

Diegu Mele
Nàschida22 ghennàrgiu 1797
Vitzi
Morte16 santugaine 1861
Ortzai
Natzionalidadesarda
Tzitadinàntziaitaliana
GenitoresMama: Anna Casu Delogu
Babbu: Sarvadore Mele
Traballupoeta, iscritore e presbitèriu
Religionecatòlica
Contributos de importupoesias satìricas e amorosas in limba sarda

Diegu Mele (Vitzi, 22 ghennàrgiu 1797 - Ortzai, 16 santugaine 1861) est istadu unu poeta, un'iscritore e presbitèriu sardu, iscritore de poesias satìricas e de amore in limba sarda.

Biografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Fìgiu de Sarvadore Mele, massaju, e de Anna Casu Delogu, est su prus mannu de sos tres fìgios issoro, frade mannu de Maria Rosa e Batore. A pustis de sa morte de su babbu, in su 1808, cando issu teniat 11 annos, depet lassare sos istùdios chi fiat faghende in Casteddu, e torrat a Vitzi. Gràtzias a sa bèndida de unu cantu minore de terrinu resesset a acabbare sos istùdios de teologia in Tàtari, in ue sighit a istare paghende·si sos gastos traballende comente mastru pro sos tres fìgios de su cavalleri Ballero. Istùdiat in paris cun Giuanne Ispanu, amigu suo, chi nde ammentat su talentu suo comente poeta a bolu.

In cue pigat sa làurea in su 1826, e retzit sos òrdines satzerdotales in su 19 de martzu de su 1827. A pustis, divenit pàrracu de Lodè, agiudu-pàrracu de Bitzi, vitze-retore in Ulìana, vitze-pàrracu in Mamujada e, a sa fine, dae su 1836, pàrracu de Ortzai pro 25 annos.

Cando essit a campu s'editu "delle chiudende", in su mentres chi issu fiat galu in Mamujada, si decrarat contra, creende fintzas una poesia de protesta, "In Olzai non Campat Pius Mazzone", chi li costat unu confinu in unu monastèriu de Otieri intre su nadale de su 1832 e su freàrgiu de su 1833. In cue, tristu pro s'ingiustìtzia, sighit a iscrìere poesias in ue espressat su dolore suo.

Su traballu poèticu suo est istadu apretziadu meda dae Giuanne Ispanu, chi at publicadu unas cantas de sas poesias suas, ma fintzas dae duos biagiadores istràngios: su frantzesu Auguste Boullier, chi las at publicadas in s'òpera sua "Le Dialecte et les chantes populaires", publicada in Parigi in su 1865, e su tedescu F. Von Maltzan, chi las at publicadas in "Reise auf der Insel Sardinien", publicadu in Leipzig in su 1869. Sa prima editzione de totu s'òpera sua est però de su 1922, publicada cun su nùmene "Il Parnaso sardo del poeta bernesco estemporaneo teologo Diego Mele" gràtzias a s'òpera de figiolu suo, Perdu Meloni Satta, a su cale Diegu Mele aiat atzetadu de detare totu sas poesias suas in su 1860, un'annu in antis de si nche mòrrere.

Tzitas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Su deputadu Giorgio Asproni, pro sa morte de Mele, at iscritu: "su dolore internu chi deo proo pro custa pèrdida non si podet esprimere. Fiat una de sas persones prus caras pro mene in subra de sa terra. Fiat òmine nàschidu pro amare e at amadu semper. Nàschidu pòberu, non resistiat a sa bista de sas misèrias de sos àteros e daiat su netzessàriu suo pro sucùrrere sos bisongiosos: est mortu pòberu. Fiat chene cuntrastu su mègius eclesiàsticu de sa provìntzia de Nùgoro."

Òperas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  • Sa Chenscia de duas feminas cojuadas, Dialogo tra due donne maritate sopra la sorte del matrimonio, in P. P. MOSSA, Donnu donadu , Tàtari, 1914.
  • Il Parnaso sardo del poeta bernesco estemporaneo teologo Diego Mele , a incuru de P. Meloni Satta, Casteddu, Tipografia G. Ledda, 1922.
  • Il Parnaso sardo, a incuru de P. Meloni Satta, Casteddu, Tipografia G. Ledda, 1923.
  • Il meglio della grande poesia in lingua sarda, a incuru de M. Brigaglia, Casteddu, Edizioni della Torre, 1975.
  • Satiras e poesias varias, “S'Ischiglia”, 6, 1980.
  • Satiras e poesias, a incuru de B. Porru, Casteddu, 3T, 1981.
  • Satiras, a incuru de S. Tola, Casteddu, Edizioni della Torre, 1984.
  • In Olzai non campat pius mazzone, in G. Pirodda, Sardegna , Brèscia, La Scuola, 1992, pp. 262–265.

Bibliografia[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  • (IT) Raffaele Ciasca, Bibliografia sarda, nn. 11065-11067, vol. III, Roma, 1931-34, p. 106, OCLC 473265065.
  • (IT) Raimondo Calvisi, Riti magici Su teju, profili di poeti bittesi., Casteddu, Editrice sarda Fossataro, 1971, pp. 61-68, OCLC 651736270.
  • (IT) Manlio Brigaglia (a incuru de), Il meglio della grande poesia in lingua sarda, Casteddu, Edizioni della Torre, 2008 [1975], pp. 159–176, ISBN 978-88-7343-424-5, OCLC 255168467.
  • (IT) N. Tanda, Le canzoni di Diego Mele. Dalla parte della gente, in Letteratura e lingue in Sardegna, Casteddu, Edes, 1984, pp. 189–192.
  • (IT) Giovanni Pirodda, Sardegna, Brèscia, La Scuola, 1992, pp. 38, 262-265, ISBN 978-88-350-8575-1, OCLC 180494370.
  • (IT) Francesco Casula, Letteratura e civiltà della Sardegna, Vol. I, Patiolla, Grafica del Parteolla, 2011, pp. 102-112, ISBN 978-88-96778-61-6, OCLC 828215218.

Ligàmenes esternos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Controllu de autoridadeVIAF (EN466159474188027661771 · CIRIS (IT489 · SBN (ITCFIV039852 · WorldCat Identities (EN466159474188027661771