Turìngia

Artìculu in LSC

Bandera

Posidura in Germània

Sa Turìngia (in tedescu ufitzialmente Freistaat Thüringen, traduidu Istadu Lìberu de Turìngia) est un'istadu federadu de Germània (Bundesland) chi cumponet su territòriu de sa regione istòrica de matessi nùmene. Sa Turìngia est istada un'istadu durante s'Edade Mèdia e a pustis un'istadu de sa Repùblica de Weimar, fiat a fatu divìdida in tres Bezirk (distritos) in tempus de sa Repùblica Democràtica Tedesca. Infines fiat torrada a atransare in su 1990 cun sa reunificatzione tedesca. Sa capitale est Erfurt.

Sa Turìngia tenet istèrrida de 16 172,50 km² e populatzione de unos 2.160.000 bividores. Est posta in su tzentru de sa federatzione e làcanat cun sa Bàscia Sassònia in su norte, cun Sassònia-Anhalt in su nord-estu, cun Sassònia in s'estu, cun sa Baviera in su sud e cun s'Àssia in s'ovest. S'istadu est connotu dae su de 19 sèculos che «su coro birde de Germània», a causa de sas padentes frungiosas chi si bi podent agatare. Sa capitale e tzitade prus pobulada est Erfurt.

S'istadu pigat nùmene de sos turìngios, una populatzione de orìgine germànica chi at ocupadu s'àrea cara a su de 5 sèculos. Sa Turìngia, a pustis de casi unu sèculu de regnu autònomu, in su de 6 sèculos fiat rùida in suta de sa dominatzione Franca: Gregori de Tours contat chi is res francos, Teodoricu I e su frade concoinu, Clotàriu I, in su 531 aiant invàdidu su regnu de Turìngia, depostu su re Ermanafridu e su regnu fiat annessionadu a su regnu de is Francos.

In su de 7 sèculos, segundu su cronista Fredegàriu, su re de in Francos, Dagobertu I aiat nominadu unu duca, Radulfu, a guvernare sa Turìngia, chi aiat intentadu de si rebellare ma fiat istadu derrotadu dae su re Sigebertu III, chi aiat fatu guvernare sa Turìngia a sos ducas de Würzburg.

De su perìodu a sighire, in ue sa Turìngia aiat sighidu a èssere guvernada dae sos ducas merovìngios e a pustis carolìngios, si tenent pagu novas.

S'istòria documentada de sa Turìngia torrat a cumintzare a su cumintzu de su de 11 sèculos, cun sos margravos de Turìngia e a pustis faghende parte (de su 1130 unu langraviadu) de su Sacru Romanu Impèriu.

Durante s'edade de sa Reforma protestante, sa Turìngia est istada unu beru e pròpiu foghile de abbolotu religiosu a isfundu sotziale.

Suta de ocupatzione soviètica a pustis de su 1946, fiat divìdida in tres distritos (Erfurt, Gera e Suhl) in su 1952, a sighidu de sa ristruturatzione amministrativa de sa Germània Esta. Fiat torrada a costituire cun sa Reunificatzione de sa Germània in su 1990.