Èliu

Artìculu in LSC

S'èliu in sa talua periòdica de is elementos

Èliu

S'èliu (de su gregu ἥλιος, hèlios, "sole") est s'elementu chìmicu de sa tàula periòdica chi tenet a sìmbulu He e a nùmeru atòmicu 2. Est unu gas nòbile chentza de colore, fragu, sabore, non tòssicu e inerte. Tenet su prus bàsciu puntu de buddidura intre totu sos elementos e podet solidificare petzi chi sutapostu a pressiones artas a beru. Si presentat comente gas monoatòmicu e est chimicamente inerte. Est su segundu elementu prus difùndidu in s'Universu a pustis de s'idrògenu.

Èliu

A pustis de s'idrògenu, s'èliu est su segundu elementu prus lèbiu e su segundu prus abbundosu in s'universu osservabile, essende presente in su 24% tzirca de sa massa totale elementare, chi est prus de 12 bortas sa massa de totu sos elementos prus graes paris. S'abbundàntzia sua est prètzisa a custos datos siat in su Sole chi subra Giove. Custu est dèpidu a s'energia nucleare meda arta de ligàmine (pro nucleone) de èliu-4 (4He) respetu a sos tres elementos a segus de s'èliu. Custa energia de ligàmine isplicat fintzas pro ite est unu produtu siat de sa fusione nucleare siat de su decadessimentu radioativu. Sa majoria de s'èliu presente in s'universu est s'èliu-4, e si creet chi si siat formadu durante su Big Bang. Mannas cantidades de nou èliu sunt totora creadas dae sa fusione nucleare de s'idrògenu chi acontesset in sos isteddos.