Radon

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.


Artìculu in LSC

Su radon in sa tàula periòdica de is elementos
Cunfiguratzione eletrònica

Su radon o radòn est s'elementu chìmicu chi in sa tàula periòdica est rapresentadu dae su sìmbulu Rn e nùmeru atòmicu 86.

Iscobertu in su 1899, est unu gas nòbile e radioativu chi si format de su decadessimentu alfa de su ràdiu, generadu issu matessi de su decadessimentu alfa de s'uràniu. Polòniu e bismutu sunt sos produtos, estremamente tòssicos, de su decadessimentu radioativu de su radon.

Su radon est unu gas meda grae, perigulosu pro sa salude umana si inaladu in cantidades significativas.

Unu de sos printzipales fatores de riscu de su radon est ligadu a su fatu chi, acumulende·si in s'internu de sas domos, est sa segunda càusa de tumore a su prumone, ispetzialmente intre sos fumadores[1][2] Pro su chi pertocat sos paisos industrializados, reghentes istùdios istatìsticos fatos dae s'USEPA (United States Environmental Protection Agency) istimant casi 21.000 mortos a s'annu in sos USA atibiàbiles a su radon residentziale; balores parìviles sunt istados istimados pro istùdios fatos in s'Unione europea[3].

In piessignu, istùdios istadìsticos fatos in su 2005 ant istimadu pro unu campione significativu de paisos europeos chi su 9% de sas mortes pro tumores a sos prumones e su 2% de sas complessivas pro tumores sunt atibiàbiles a su gas radon residentziale[4].

Notas[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. WHO HANDBOOK ON INDOOR RADON, in apps.who.int.
  2. Radon gas linked to cancer deaths, in news.bbc.co.uk.
  3. WHO HANDBOOK ON INDOOR RADON, in apps.who.int.
  4. S Darby, Radon in homes and risk of lung cancer: collaborative analysis of individual data from 13 European case-control studies.

Àteros progetos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]