Segunda gherra mundiale

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
(Reindiritzadu dae Segunda Gherra Mundiale)


Articulu in nugoresu

Sa situatzione europea in su 1939
Part of "School of Athens" by Raphael (Raffaelo Sanzio, 1483-1520)
Preistòria
Paleolìticu - Neolìticu
Edade de su ràmene - Edade de su brunzu
Edade de su ferru
Edade antiga
Mesopotàmia - Egitu Antigu
Tziviltade de sa badde de s'Indus
Tziviltade nuraghesa
Fenìtzios - Etruscos - Cartaginesos
Antighidade clàssica
(Gregos, Romanos)

Tzina antiga - Ìndia antiga

Edade mèdia
Edade Mèdia Arta
Edade Mèdia Tzentrale
Edade Mèdia Bàscia
Impèriu Romanu de Oriente
Edade moderna
Edade de sas esploratziones
Rinaschimentu
Barocu - Illuminismu
Rivolutzione frantzesa
Rivolutzione industriale
Edade cuntemporànea
Prima Gherra Mundiale
Segunda Gherra Mundiale
Gherra frida

Istòria de su tempus presente


v  d  e

Sa secunda gherra mundiale est una pelea chi tra su 1939 e su 1945 s'at bidu a cuffrontu sambenosu a un'ala sas potentzias de s'Asse, e a s'atter'ala sos Istaos Alleaos. Si mutit "mundiale" ca b'an partecipau nassiones de totucantos sos continentes e fintzas ca sas operas de gherra an pertoccau una parte manna de su pianeta.

Tottu est cumintzau in su 1° de Capidanne de su 1939 cando sa Germania aiat invasu su terrinu a lacana de sa Polonia; sa gherra est acabbada, a su mancu in Europa, in s'8 de Maju de su 1945 cando sos tedescos, cun sa Battalla de Berlino s'aian arresos e, in Asia, in su 2 de Capidanne cando s'Imperu Giapponesu, a pustis de su dannu enorme chi aiat patiu pro sos bumbardamentos atomicos de Hiroshima e Nagasaki, aiat fattu sa matessi cosa.

Est sa gherra prus manna de tottu s'istoria chi a s'umanidade intrega li at costau 55 miliones de isperdios. Fintzas sos tziviles s'an atzappau imputaos paris, ca sas armas sun bennias semper prus potentes e mortales e custas fin a s'ispissu impreadas pro obiettivos chi non fin militares. Non si chistionet poi de sa Shoah contr'a sos ebreos, sas etnias Rom e Sinti, sos omosessuales e sos Testimonzos de Geova, sos Polacos e ateros populos islavos.

A s'acabada de sa gherra s'aiat fundau unu novu ordine mundiale basau issupra una tensione geopolitica bipolare tra sos Istados Unidos e s'Unione Sovietica, in su mentras chi s'Europa intrabat ind un'epoca de declinu sichinde un'andala ja picada chin sa prima gherra mundiale, perdende s'egemonia chi prima teniat.