Cussìgiu de Europa

Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Flag of Sardinia, Italy.svgLimba Sarda ComunaFlag of Sardinia, Italy.svg. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Cussìgiu de Europa
Example alt text
Example alt text
Mapa de is Istados membros
Fundatzione 5 de maju de su 1949
Limbas ufitziales Frantzesu, Inglesu
Membros
Ex-membros
Custu template: càstia  cuntierras  modìfica

Su Cussìgiu de Europa est un'organizatzione internatzionale criada in Strasbourg cun su Tratadu de Londra, de su 5 de maju de su 1949.[1] Su Cussìgiu de Europa promovet sa democratzia, s'istadu de deretu e is deretos umanos,[2] aici comente traballat pro afortiare s'identidade europea intre totu is tzitadinos de Europa. Non cheret confùndidu cun su Cussìgiu Europeu (formadu dae is cabos de Istadu e de Guvernu de s'Unione Europea, prus su presidente de sa Cummissione Europea) nen cun su Cussìgiu de s'Unione Europea (istitutzione chi apartenet a s'Unione Europea).[3]

Su Cussìgiu de Europa fiat fundadu dae is rapresentantes de deghe istados (Bèlgiu, Danimarca, Frantza, Regnu Unidu, Irlanda, Itàlia, Lussemburgu, Paisos Bàscios, Norvègia e Isvètzia),[4] in die de oe contat 47 paisos (28 de is cales sunt membros de s'Unione Europea), e 6 istados a osservadores (su Vaticanu, Istados Unidos, Cànada, Giapone, Israele, Mèssicu).[5][6] Sa Giordània, Kazachistan e su Marrocu coòperant a sa firma de unas cantos cumbènnidos.[7][8][9] Sa sede s'agatat in Strasbourg, a sa frontera intre Frantza e Germània e sa bandera est sa matessi de s'Unione Europea. Nde podet èssere membru cale si siat istadu europeu chi atzetet is printzìpios de sa lege e chi afiantzat is deretos umanos fundamentales e sa libertade de is tzitadinos.

Su Cussìgiu de Europa est istadu sa prima organizatzione de intregatzione europea, criada in antis meda de s'Unione Europea e in antis fintzas de is antigas Comunidades Europeas (CECA, CEE e CEEA), cun s'intentu de favorèssere is relatziones paghiosas e de amistade intre sos istados europeos diferentes, a pustis chi giai totu su continente s'agataiat fatu a rogos a s'acabu de sa Segunda Gherra Mundiale.

In su mese de martzu de su 2022, durante s'invasione russa de Ucraina, sa Rùssia at annuntziadu a in antis de sa segreteria generale de su Cussìgiu de Europa s'abbandonu deretu de s'organismu, a pustis de èssere istada suspèndida temporalmente in su mese de freàrgiu se su matessi annu pro neghe de is atziones militares. Aici sa Rùssia s'est portada a in antis respetu a sa sentada istraordinària cunvocada dae s'organizatzione pro tratare sa bogadura dae s'organizatzione.[10]​ Giai a pustis de sa suspensione in freàrgiu, s'ex-presidente russu Dmitrij Medvedev aiat cunsideradu sa detzisione comente una «oportunidade» de torrare a impònnere sa pena de morte, proibida pro is Istados miembros de sa organizatzione.[11][12] Sa Bielorùssia, chi comente si siat no est istada mai membru, pedesset oe in die penas astringhidoras pro s'èssere imboligada cun sa Rùssia in invasione de s'Ucraina.[13]

Istados membros[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Is istados membros sunt 46, de is cales 27 sunt parte de s'Unione Europea: is paisos chi ant criadu a comintzu su Cussìgiu de Europa sunt 10, mentras unos àteros 37 istados ant adillidu a pustis. Is istados geograficamente europeos chi non faghent parte de su Cussìgiu de Europa sunt duos: sa su Vaticanu (chi, comente si siat, pro voluntade pròpia pigat parte a is fainas de s'Ente cun istatus de osservadore)[14] e sa Bielorùssia (a chi est istada denegada s'intrada pro farta de democratzia). Chimbe istados membros de su Cussìgiu non sunt parte de s'Europa geogràfica: Geòrgia, Armènia, Azerbaigiàn, Tzipru, Turchia. Sa Rùssia est istada membru dae su 1996 a su 16 de martzu de su 2022, cando si nch'est retirada.

     Membros fundadores      Membros sighidores      Candidadu ufitziale      Osservadores in s'Assemblea e in sa Cummissione      Osservadores in s'Assemblea      Osservadores in sa Cummissione
Istados Intrada
Flag of Belgium.svg Flag of Europe.svg - Bèlgiu
Flag of Denmark.svg Flag of Europe.svg - Danimarca
Flag of France.svg Flag of Europe.svg - Frantza
Flag of Ireland.svg Flag of Europe.svg - Irlanda
Flag of Sweden.svg Flag of Europe.svg - Isvètzia
Flag of Italy.svg Flag of Europe.svg - Itàlia
Flag of Luxembourg.svg Flag of Europe.svg - Lussemburgu
Flag of the Netherlands.svg Flag of Europe.svg - Paisos Bàscios
Flag of the United Kingdom (1-2).svg - Regnu Unidu
5 de maju de su 1949
Flag of Greece.svg Flag of Europe.svg - Grètzia

Flag of Turkey.svg - Turchia

9 de austu de su 1949
Flag of Iceland.svg - Islanda 7 de martzu de su 1950
Flag of Germany.svg Flag of Europe.svg - Germània ovest 13 de trìulas de su 1950
Flag of Austria.svg Flag of Europe.svg - Àustria 16 de martzu de su 1956
Flag of Cyprus.svg Flag of Europe.svg - Tzipru 24 de maju de su 1961
Flag of Switzerland.svg - Isvìtzera 6 de maju de su 1963
Flag of Malta.svg Flag of Europe.svg - Malta 29 de abrile de su 1965
Flag of Portugal.svg Flag of Europe.svg - Portugallu 22 de cabudanni de su 1976
Flag of Spain.svg Flag of Europe.svg - Ispagna 24 de onniasantu de su 1977
Flag of Liechtenstein.svg - Liechtenstein 23 de onniasantu de u 1978
Flag of San Marino.svg - San Marino 16 de onniasantu de su 1988
Flag of Finland.svg Flag of Europe.svg - Finlàndia 5 de maju de su 1989
Flag of Hungary.svg Flag of Europe.svg - Ungheria 6 de onniasantu de su 1990
Flag of Poland.svg Flag of Europe.svg - Polònia 29 de onniasantu de su 1991
Flag of Bulgaria.svg Flag of Europe.svg - Bulgaria 7 de maju de su 1992
Flag of Estonia.svg Flag of Europe.svg - Estònia

Flag of Slovenia.svg Flag of Europe.svg - Islovènia
Flag of Lithuania.svg Flag of Europe.svg - Lituània

14 de maju de su 1993
Flag of Slovakia.svg Flag of Europe.svg - Islovàchia

Flag of the Czech Republic.svg Flag of Europe.svg - Repùblica Ceca

30 de làmpadas de su 1993
Flag of Romania.svg Flag of Europe.svg - Romania 7 de santugaine de su 1993
Flag of Andorra.svg - Andorra 10 de santugaine de su 1994
Flag of Latvia.svg Flag of Europe.svg - Letònia 10 de freàrgiu de su 1995
Flag of Albania.svg - Albania

Flag of Moldova.svg - Moldàvia

13 de trìulas de su 1995
Flag of North Macedonia.svg - Matzedònia de su Norte

Flag of Ukraine.svg - Ucraina

9 de onniasantu de su 1995
Flag of Croatia.svg Flag of Europe.svg - Croàtzia 6 de onniasantu de su 1996
Flag of Georgia.svg - Geòrgia 27 de abrile de su 1999
Flag of Armenia.svg - Armènia

Flag of Azerbaijan.svg - Azerbaigiàn

25 de ghennàrgiu de su 2001
Flag of Bosnia and Herzegovina.svg - Bòsnia e Erzegòvina 24 de abrile de su 2002
Flag of Serbia.svg - Sèrbia 3 de abrile de su 2003
Flag of Monaco.svg - Mònaco 5 de santugaine de su 2004
Flag of Montenegro.svg - Montenegro 11 de maju de su 2007


Ex-membros[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

Istados Intrada Essida
bandera Rùssia 28 de freàrgiu de su 1996 16 de martzu de su 2022[15]

Riferimentos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]

  1. (CA) Consell d'Europa, in exteriores.gob.es. URL consultadu su 1º santugaine 2021 (archiviadu dae s'url originale su 1º santugaine 2021).
  2. (EN) Values, in coe.int.
  3. (EN) Do not get confused, in coe.int.
  4. (CA) Consell d’Europa (XML), in enciclopedia.cat.
  5. (EN) Our member States, in coe.int.
  6. (IT) Israele // Osservatore in seno all'Assemblea parlamentare, in coe.int.
  7. (IT) UE e Giordania hanno adottato le priorità del partenariato e il patto, in consilium.europa.eu.
  8. (IT) Potenziare la cooperazione tra il Consiglio d’Europa e il Kazakistan, in coe.int.
  9. (IT) Consiglio di associazione UE-Marocco, 27 giugno 2019, in consilium.europa.eu.
  10. (EN) Russia formally quits Council of Europe, in jpost.com.
  11. (IT) Russia, Medvedev: «Possibile il ritorno della pena di morte», in tag43.it.
  12. (EN) Dmitry Medvedev vows to reintroduce death penalty, in thebarentsobserver.com.
  13. (EN) Restrictive measures against Belarus, in consilium.europa.eu.
  14. (IT) Santa Sede // Stato osservatore, in coe.int.
  15. (IT) Consiglio d'Europa, la Russia non ne fa più parte da oggi, in ansa.it.

Àteros progetos[modìfica | modìfica su còdighe de orìgine]