Cussìgiu de Europa

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Cussìgiu de Europa
Mapa de is Istados membros
Fundatzione	5 de maju de su 1949
Limbas ufitziales	Frantzesu, Inglesu
Membros	46  Albania  Andorra  Armènia  Àustria  Azerbaigiàn  Bèlgiu  Bielorùssia  Bòsnia e Erzegòvina  Bulgaria  Croàtzia Danimarca  Estònia  Finlàndia Frantza  Geòrgia Germània  Grètzia Repùblica de s'Irlanda  Islanda  Islovàchia  Islovènia Ispagna  Isvètzia  Isvìtzera Itàlia  Letònia  Liechtenstein  Lituània  Lussemburgu  Malta  Matzedònia de su Norte  Moldàvia  Mònaco  Montenegro Norvegia  Paisos Bàscios  Polònia  Portogallu Rennu Unidu  Repùblica Tzeca  Romania  Santu Marinu  Sèrbia  Tzipru  Ucraina  Ungheria
Ex-membros	1  Rùssia

Su Cussìgiu de Europa est un'organizatzione internatzionale criada in Strasbourg cun su Tratadu de Londra, de su 5 de maju de su 1949. Su Cussìgiu de Europa promovet sa democratzia, s'istadu de deretu e is deretos umanos, aici comente traballat pro afortiare s'identidade europea intre totu is tzitadinos de Europa. Non cheret confùndidu cun su Cussìgiu Europeu (formadu dae is cabos de Istadu e de Guvernu de s'Unione Europea, prus su presidente de sa Cummissione Europea) nen cun su Cussìgiu de s'Unione Europea (istitutzione chi apartenet a s'Unione Europea).

Su Cussìgiu de Europa fiat fundadu dae is rapresentantes de deghe istados (Bèlgiu, Danimarca, Frantza, Regnu Unidu, Irlanda, Itàlia, Lussemburgu, Paisos Bàscios, Norvègia e Isvètzia), in die de oe contat 47 paisos (28 de is cales sunt membros de s'Unione Europea), e 6 istados a osservadores (su Vaticanu, Istados Unidos, Cànada, Giapone, Israele, Mèssicu). Sa Giordània, Kazachistan e su Marrocu coòperant a sa firma de unas cantos cumbènnidos. Sa sede s'agatat in Strasbourg, a sa frontera intre Frantza e Germània e sa bandera est sa matessi de s'Unione Europea. Nde podet èssere membru cale si siat istadu europeu chi atzetet is printzìpios de sa lege e chi afiantzat is deretos umanos fundamentales e sa libertade de is tzitadinos.

Su Cussìgiu de Europa est istadu sa prima organizatzione de intregatzione europea, criada in antis meda de s'Unione Europea e in antis fintzas de is antigas Comunidades Europeas (CECA, CEE e CEEA), cun s'intentu de favorèssere is relatziones paghiosas e de amistade intre sos istados europeos diferentes, a pustis chi giai totu su continente s'agataiat fatu a rogos a s'acabu de sa Segunda Gherra Mundiale.

In su mese de martzu de su 2022, durante s'invasione russa de Ucraina, sa Rùssia at annuntziadu a in antis de sa segreteria generale de su Cussìgiu de Europa s'abbandonu deretu de s'organismu, a pustis de èssere istada suspèndida temporalmente in su mese de freàrgiu se su matessi annu pro neghe de is atziones militares. Aici sa Rùssia s'est portada a in antis respetu a sa sentada istraordinària cunvocada dae s'organizatzione pro tratare sa bogadura dae s'organizatzione.​ Giai a pustis de sa suspensione in freàrgiu, s'ex-presidente russu Dmitrij Medvedev aiat cunsideradu sa detzisione comente una «oportunidade» de torrare a impònnere sa pena de morte, proibida pro is Istados miembros de sa organizatzione.​ Sa Bielorùssia, chi comente si siat no est istada mai membru, pedesset oe in die penas astringhidoras pro s'èssere imboligada cun sa Rùssia in invasione de s'Ucraina.

Istados membros

Is istados membros sunt 46, de is cales 27 sunt parte de s'Unione Europea: is paisos chi ant criadu a comintzu su Cussìgiu de Europa sunt 10, mentras unos àteros 37 istados ant adillidu a pustis. Is istados geograficamente europeos chi non faghent parte de su Cussìgiu de Europa sunt duos: sa su Vaticanu (chi, comente si siat, pro voluntade pròpia pigat parte a is fainas de s'Ente cun istatus de osservadore) e sa Bielorùssia (a chi est istada denegada s'intrada pro farta de democratzia). Chimbe istados membros de su Cussìgiu non sunt parte de s'Europa geogràfica: Geòrgia, Armènia, Azerbaigiàn, Tzipru, Turchia. Sa Rùssia est istada membru dae su 1996 a su 16 de martzu de su 2022, cando si nch'est retirada.

     Membros fundadores      Membros sighidores      Candidadu ufitziale      Osservadores in s'Assemblea e in sa Cummissione      Osservadores in s'Assemblea      Osservadores in sa Cummissione

Istados	Intrada
- Bèlgiu - Danimarca - Frantza - Irlanda - Isvètzia - Itàlia - Lussemburgu - Paisos Bàscios - Regnu Unidu	5 de maju de su 1949
- Grètzia - Turchia	9 de austu de su 1949
- Islanda	7 de martzu de su 1950
- Germània ovest	13 de trìulas de su 1950
- Àustria	16 de martzu de su 1956
- Tzipru	24 de maju de su 1961
- Isvìtzera	6 de maju de su 1963
- Malta	29 de abrile de su 1965
- Portugallu	22 de cabudanni de su 1976
- Ispagna	24 de onniasantu de su 1977
- Liechtenstein	23 de onniasantu de u 1978
- San Marino	16 de onniasantu de su 1988
- Finlàndia	5 de maju de su 1989
- Ungheria	6 de onniasantu de su 1990
- Polònia	29 de onniasantu de su 1991
- Bulgaria	7 de maju de su 1992
- Estònia - Islovènia - Lituània	14 de maju de su 1993
- Islovàchia - Repùblica Ceca	30 de làmpadas de su 1993
- Romania	7 de santugaine de su 1993
- Andorra	10 de santugaine de su 1994
- Letònia	10 de freàrgiu de su 1995
- Albania - Moldàvia	13 de trìulas de su 1995
- Matzedònia de su Norte - Ucraina	9 de onniasantu de su 1995
- Croàtzia	6 de onniasantu de su 1996
- Geòrgia	27 de abrile de su 1999
- Armènia - Azerbaigiàn	25 de ghennàrgiu de su 2001
- Bòsnia e Erzegòvina	24 de abrile de su 2002
- Sèrbia	3 de abrile de su 2003
- Mònaco	5 de santugaine de su 2004
- Montenegro	11 de maju de su 2007

Ex-membros

Istados	Intrada	Essida
Rùssia	28 de freàrgiu de su 1996	16 de martzu de su 2022