Kazachistàn

Artìculu in LSC

Bandera de su Kazachistàn

Posidura in su mundu

Su Kazachistàn (in kazakhu: Қазақстан; in russu: Казахстан), uffitzialmente Repùblica de su Kazachistàn, est un'istadu transcuntinetale, postu intre Àsia, in ue s'agatat sa majoria de su territòriu e Europa. Sa partzidura de unu cuntinente cun s'àteru passat peri du frùmene Ural. Su Kasakhstan est unu de is ses istados turkos indipendentes, impare a Turchia, Azerbaigiàn, Kirgizistàn, Usbekistan e Turkmenistàn. Sa capitale est Astanà, iscioberada in su 1997 in logu de Almaty.

Sa limba uffitziale est su kazacu, ma fintzas su russu est impreadu che limba "uguale" in logu istitutzionale.

Geografia

S'istadu tenet subrafache de 2.727.300 km², chi nde faghent su de noe prus istèrridos in su mundu, e populatzione de unos 18.300.000 de bividores, pro una dendidade de petzi 7 bividores/km². Pigat làcana in s'uestu e su norti cun sa Russia, in s'estu cun sa Tzina e in su sud cun Kirgizistàn, Usbekistàn e Turkmenistan. Est su prus mannu istadu a su mundu chentza bessida a mare, sende chi su Mare Càspiu, in ue si ghetat in su sud-uestu, est unu lagu.

Su territòriu de Kazàchistan est meda disvariadu. Bi s'agatant campuras, istepas, tàigas, montigros, montes e desertos.

Istòria

Durante sa prus parte de s'istoria sua, su territòriu de s'atuale Kazachistàn est istadu bìvidu dae nòmados. Fiat in su de 16 sèculos chi is kazacos fiant emèrgidos che grupu diferentziadu. Is russos aiant comintzadu a cunchistare s'istepa kazaca in su de 18 sèculos e a metate de su de 19 sèculos totu su Kazachistàn fiat parte de s'Impèriu russu. Intre sa rivolutzione de su 1917 e sa gherra tzivile chi fiat sighida, su territòriu fiat torradu a ordingiare bàrias bortas, fintzas a si cunvertire in Repùblica Sotzialista Sovietica de Kazachistàn in su 1936, in sinu a s'URSS. Durante totu su de 20 sèculos su Kasakhstan est istadu sede de progetos sovièticos importantes, intre chi su tzentru majore de probas nucleares de URSS, in Semipalátinsk.

S'est declaradu indipendente su 16 de nadale 1991, ùrtima republica soviètica a ddu faghere. Su presidente comunista de tando, Nursultán Nazarbáyev, s'est fatu presidente de s'istadu nou e s'est mantentu a su pòdere in manera sighida e mai tasida. Su mandadu diat dèpere acabare in su 2019, e mancari otentu cun votos democràticos no est istadu angenu a suspetos.

Economia

Dae s'indipendèntzia su Kazachistàn at ghiadu una polìtica istàbile e paris a is àteras repùblicas ex-sovièticas at fatu isforzos mannos pro isvilupare s'economia sua, susetotus in su chi pertocat s'indùstria de idrocarburos. Su presidente Nazarbáyev at mantentu cuntrollu istrintu subra sa polìtica natzionale in is prus de 20 annos chi s'agatat a ghiare s'istadu. Noantimes s'importu internatzionale de su Kazachistàn s'est cunsolidende e imoe comente imoe est cunsideradu istadu dominante in Àsia tzentrale. Est paisu membru de medas organizatziones internatzionales comente Natziones Unidas, Comunidade de is Istados Indipendentes e Organizatzione de Cooperatzione de Shanghai. Est unu de is ses istados post-sovièticos chi ant implementadu In su 2010 at ocupadu sa presidèntzia de s'organizatzione pro sa seguresa e la cooperatzione in Europa.

Demografia

Su Kazachistàn est meda disvariadu etnicamente e culturalmente e custu est depidu in parte a is deportatziones massivas chi bi fiant fatas durante su guvernu de Josif Stalin. Is kasakhos sunt comente chi siat su grupu printzipale, rapresentende su 63% de sa populatzione; àteras etnias contant russos, uiguros, uzbekos, ucrainos e tartaros. In totale si contant però 131 natzionalidadesde varios grupos étnicos.

Sa libertade de cultu est afiantzada de s'istadu, ma tres kazacos de bator sunt de fide musulmana. Sa majoria de is àteros bividores sunt cristianos, ma medas àteras creèntzias s'agatant rapresentadas.