Estònia

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Estònia
(detàllios) (detàllios) (ET) Mu isamaa, mu õnn ja rõõm (SC) Sa pàtria mia, sa felitzidade mia e su gosu miu
Estònia - Localizzazione
Datos amministrativos
Nùmene intreu	Estònia
Nùmene ufitziale	Repùblica de Estònia
Limbas ufitziales	èstone
Capitale	Tallinn  (445.259 ab. / 2020)
Polìtica
Forma de guvernu	repùblica parlamentare
Indipendèntzia	24 de freàrgiu 1918 dae s'Impèriu Russu; torrada a instaurare su 20 de austu de su 1991
Intrada in s'ONU	17 de cabudanni de su 1991
Mannària
Totale	45.228 km² (129º)
% de sas abbas	4,56%
Populatzione
Totale	1.324.820 ab. (2019)
Densidade	28 ab./km²
Nùmene de sos abitantes	Template:AggNaz
Geografia
Continente	Europa
Làcanas	Letònia, Rùssia
Fusu oràriu	UTC+2 (Ora legale: UTC+3)
Economia
Valuta	Euro
PIB (numenale)	30.312 milliones de $
PIB pro capite (nominale)	22 989 $
PIB (PPC)	44.955 milliones de $
Vàrias
Còdighes ISO 3166	EE, EST, 233
TLD	.ee
Prefissu tel.	+372
Sigla autom.	EST
Innu natzionale	Mu isamaa, mu õnn ja rõõm
Festa natzionale	24 de freàrgiu, 20 de austu
Evolutzione istòrica
Istadu antepostu	Unione Soviètica RSS de Estònia

S'Estònia, ufitzialmente Repùblica de Estònia (in èstone, Eesti Vabariik o Eesti) est un'istadu de s'Europa setentrionale, costituidu dae una portzione continentale e unu artzipèlagu mannu in su mare Bàlticu. S'incarat in s'ovest a su mare Bàlticu e a su golfu de Finlàndia in su norte; in su sud cun s'istadu bàlticu frade — sa Letònia — e cun Rùssia in s'est. Tenet tzirca 1.315.944 bividores, isparghinados in unu territòriu de 45.228 km². S'Estònia est membru de s'Unione Europea dae su 1 de maju de su 2004 e de sa NATO dae su 29 de martzu de su 2004. S'Estònia est su paisu ue bivent sa majoria de sos èstones, chi sunt sas persones de su grupu ètnicu chi bivent o sunt chi benint de Estònia.

Is èstones sunt unu pòpulu baltofìnnicu e etnicamente est acapiadu a forte cun is finlandesos e is làpones. Su paisu tenet ligàmenes culturales e istòricos cun is paisos nòrdicos, in piessignu cun Finlàndia, Isvètzia e Danimarca.

Sa limba èstona faghet parte de su grupu ugrofìnnicu e est pròssimu a su finlandesu. Paris cun su finlandesu, s'ungheresu e su maltesu — s'èstonu faghet parte de su grupu de limbas ufitziales de s'Unione Europea chi non sunt de orìgine indoeuropea.

Su nùmene atuale de s'Estònia fortzis si depet a s'istòricu romanu Tàtzitu, chi in su libru suo Germània (cap. 98) aiat descritu su pòpulu chi biviat in sa regione de s'atuale de Estònia estis, unu pòpulu bàrbaru diferente de sos àteros de sa regione. De paris manera s'arremonat in is antigas paristòrias iscandìnavas relatos subra sa regione de s'atuale Estònia che a Eistland. Ma sa prima borta chi is èstones etotu si fiant narados aici fiat istadu durante su perìodu de afortimentu de sa cultura èstone a metade de su sèculu XIX.

Durante sèculos, s'atuale Estònia fiat ocupada dae àteras potèntzias, pro custa resone s'agatat un'influèntzia lèbia de Rùssia, Danimarca, Isvètzia, Finlàndia e Germània in sa cultura èstone. Su cuntzetu de pòpulu fiat bènnidu meda prus a tardu, petzi a sa metade de su sèculu XIX, cun una crèschida culturale forte assummada a sa crèschida de sa populatzione urbana, durante s'industrializatzione e de s'artziada de su livellu culturale de sa populatzione, cosa chi aiat favorèssidu s'unione de pòpulos de sa matessi orìgine, e chi aiat resurtadu in un'istadu autònomu, istabilidu cun sa promulgatzione de sa Costitutzione de su 1917.